Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
20
Dialektykaprzełomu1955–1959wPolsce
kichiartystycznych,naukowych,filozoficznychiideologicz‑
nych.Kształtowałsięnowyjęzykwewnętrznychporozumień
międzyposzczególnymiobiegami,zmieniałysięoczekiwania
publicznościkulturalnej,wytwarzałyinneniżwstalinizmie
formyuczestnictwawsztuceiżyciucodziennym8.
Regułydialektyki
Radykalizmówczesnychwypowiedzijest–oczywiście–
ważnąwskazówkądlabadaczaświadomościliterackiej,który
niemożegoignorować.MaracjęwszakżeEdwardBalcerzan,
gdypowiada,żeflmowaostrychkategorializacji”iflretoryka
definicji”publicystykiliterackiej(wmomenciedestruktu‑
ryzacjijednegoistrukturyzacjiinnegosystemu–przecież
zrozumiała)niepowinnaprzeniknąćdobadanialiteraturo‑
znawczego.AutorDialektykipolskiegodwudziestoleciamiędzy-
wojennegotaktouzasadnia:
Nieefektownaostrożność[ł]postawybadawczej,ostrożność
faworyzującastylwewnętrznegodialogu,wierniejrekonstru‑
ujerzeczywistośćprocesuliterackiegoniż,moimzdaniem,
radykalizmwpełnijednoznacznychustaleńperiodyzacyj‑
nych.Byćmożeprawidłowościąwspółczesnychrozróżnień
międzyhistoriąliteraturyapublicystykąliterackąjestwłaśnie
to,żepublicystykaposługujesięmowąostrychkategorializa‑
cji,sięgaswobodnieporetorykędefinicji,podczasgdyhistoria
literatury,odwrotnie,przemawiajęzykiemprzybliżeń,spięć
dialektycznych,zawieszeńsądówmiędzyzespołamiargumen‑
tówflza”iargumentówflprzeciw”.Wbadaniachnadproce‑
samihistorycznymisztukisłowajesttopraktykaabsolutnie
niezbędna.Wszelkaprocesualnośćpolegatubowiemnajed‑
noczesnymaktualizowaniuoraznaruszaniunormsystemu.
Nowyokreshistorycznoliterackiwyłaniasięwskutekgwał‑
townegospiętrzenianaruszeń,wszelakodestrukcjasystemu
nigdynieoznaczacałkowitegozerwaniaciągłościrozwojowej;
8Zob.T.Burek:ZapomnianaliteraturapolskiegoPaździernika.W:Idem:Żad-
nychmarzeńł,s.46–66;J.Łukasiewicz:Wstronę„szmaciarzy”.W:Idem:Szma-
ciarzeibohaterowie.Kraków1963,s.96–115;A.Werner:Polskie,arcypolskieł
Londyn1987,passim.
