Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
8
Wstęp
Przezwiekiproblematykaznaczeniabyładomenąfilologów.Zajmowano
sięniąbądźwcelachleksykograficznych,przytworzeniusłowników,bądź
wcelachtranslacyjnych.Natrafianoprzytymnawieleproblemów,które
staranosięrozwiązywaćodwołującsiędointuicjiiwyczuciajęzykowego.
Wyrażeniabywająbowiemwieloznacznelubposiadająznaczeniabardzo
niejasne.Innymobszaremzainteresowaniafilologówbyłaanalizawyrażeń
użytychwsposóbniedosłownywliteraturzelubpoezji,szczególniezaś
metafory.Uważanozazwyczaj,żewyrażeniaużytemetaforycznieposiadają
jakieśspecjalneznaczenianadaneimprzezautora,zaśceleminterpretatora
jestodgadnięcietychznaczeń.Owospecjalneznaczeniebyłozazwyczaj
podawanewpostacitzw.parafrazy,tj.wyrażenia,któregoznaczeniedosłowne
uznawanozaidentycznezespecjalnymznaczeniemwyrażeniaużytego
metaforycznie.Pomimopowszechnegoodwoływaniasiędoznaczeń,próżno
szukaćufilologówzadowalającejodpowiedzinapytanie,czymjestznaczenie,
mimożerefleksjanadznaczeniemtowarzyszyłaodpoczątkubadaniomnad
językiem,przekłademiliteraturą.Spośródfilologicznychpublikacjinatemat
znaczeniawyróżniasięniezwyklepięknaierudycyjnaksiążkaGeorge’a
Steinera
PowieżyBabel
3
.Niestety,lekturatejksiążkinieprzybliżanasdo
odpowiedzinapytanie,czymjestznaczenie–filologmożebowiemskutecznie
zajmowaćsięjęzykiemodwołującsiędopojęciaznaczenia,nieodpowiadając
napytanieoistotęznaczenia.Towłaśnielekturatejksiążkiupewniłamnie,
żeproblematykaznaczeniajestfaktycznieproblematykąfilozoficzną,niezaś
filologiczną
4
.
Mówiącoznaczeniu,odwołujemysięzazwyczajdoprzedteoretycznego
sensutegosłowa.MożnazaKazimierzemAjdukiewiczemokreślićznaczenie
wyrażeniawsensieprzedteoretycznymjakosposóbrozumieniatego
wyrażenia
5
.Możnarównież,zaLudwigiemWittgensteinem,rozumiećzna-
czeniewyrażeniajakosposóbjegoużycia
6
.Pierwszazprzytoczonych
definicjisprawozdawczychodwołujesiędoprzedteoretycznego,psychologi-
stycznegoterminu„rozumienie”,drugadopragmatycznego,przedteoretycz-
negoterminu„użycie”.Określeniate,chociażodpowiadająnaszejintuicji,
miastowPolsce”i„(obecna)stolicaPolski”,„księżyc”i„największysatelitaziemi”,„Gwiazda
Poranna”i„GwiazdaWieczorna”itp.Intuicyjniewyczuwamy,żewyrażeniate,alistętakich
parmożnakontynuowaćwnieskończoność,wprawdzieoznaczajątosamo,czyliposiadająto
samoodniesienie,leczznaczącośinnego.
3
Steiner1975(2000).
4
Nieoznaczato,żefilolodzyniepróbowalidlaswoichpotrzebadaptowaćpewnychdefinicji
terminu„znaczenie”.Definicjetemiałyjednakzregułyrodowódfilozoficzny.Jaksięzdaje,
definicjąnajczęściejużywanąprzezfilologówbyłatzw.psychologistycznalubasocjacjonistycz-
nadefinicjaznaczenia,którąomówięwrozdziale2.
5
Definicjatapochodzizewstępudo
Logikipragmatycznej
,Ajdukiewicz1965.
6
Definicjatapochodziz
Dociekańfilozoficznych
,Wittgenstein1953(2000).
