Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
10◆Wstęp
okondycjęludzkiejduszy.Autoruważał,żenaturaludzkajestnie-
zmienna,zawieszonagdzieśpomiędzynaturąanielskąanaturązwie-
rzęcą.Wolnośćjestmiłowanaprzezanielskipierwiastekczłowieka;
zwierzęciujestobojętna.Niektóretendencjedemokratycznegosta-
nuspołecznego-materializm,przesadneskupienienasobieczynie-
umiejętnośćwykraczaniawyobraźniąponaddoczesność-podważa-
jąanielskośćludzkiejnatury.Przeciwdziałaćimmożeświatopogląd
przesiąkniętywiarą.Mówiącwprost:todziękireligiiwolnośćpozo-
stajeczymścennymwdemokracji.
Znaczenie,jakieTocquevilleprzypisywałreligii,wyróżniałogo
natleliberalnegośrodowiska,doktóregojestzaliczany.Wbrewmyśli
oświeceniowej,którejliberalizmbyłspadkobiercą,uważałon,żewie-
dzanieniwelujereligijnejnaturyczłowieka,apostępwzakresietej
pierwszejniekoniecznieoznaczacofaniesiętejdrugiej.Wbrewpo-
stawiedzielonejprzezliberałówzkonserwatystaminietwierdził,że
głównymzadaniemreligiijesttemperowaniemas;religiamapoma-
gaćwodpowiednimkanalizowaniuenergiispołeczeństwademokra-
tycznego,niewjegoograniczaniu.
TraktującpoważniefilozofiępolitycznąTocqueville)a,musimy
dojśćdowniosku,żekażdydemokratycznyustrójjestzagrożony,je-
żeliobywatelenieprowadząbogategoidobrzeustrukturyzowanego
życiaduchowego.Konkluzjatawybrzmiewawkontekścieobecnego
kryzysuideiliberalnejdemokracjiwPolsceinadajeaktualnościwysił-
komautora,byKościółidemokracjaharmonijniewspółistniały.
ZnaczeniareligiidlademokracjiwujęciuTocqueville)aniespo-
sóbjednakdocenić,nieuwzględniającrównieżkondycjinowoczesne-
goczłowieka.Dlafrancuskiejgeneracjipostrewolucyjnejniezachwia-
napozycjaKościołabyłaśpiewemprzeszłości.NastoletniTocqueville
przeżyłkryzyswiaryiniebyłwtymodosobniony.Drogępowrot-
nąnałonoKościoławyznaczyłFrançoisRenédeChateaubriand,któ-
ryargumentował,żebezchrześcijaństwaniemożebyćspołeczeństwa.
StudianadrewolucjąfrancuskąuczulająTocqueville)ajednaknafakt,
żepłomieńreligijnegoferworuwdemokratycznymczłowiekuniega-
śniewrazzosłabieniemdawnejwiary;tlisięnadaliwepocerówności
możegorozpalićświeckiprojektpolityczny.
