Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
sytuujęsięnamarginesiespołecznejiindywidualnejfunkcjilektury
.Ana‑
wetmampoczucie,żezajmujęwtejrelacjimiejsceintruza,kogośzbędnego,
czyjejobecnościżadnazestronniewymaga,amożenawetniepotrzebuje
dlaswegofunkcjonowania,przecieżniedlamnie—literaturoznawcy—
powstajeliteratura.Krytyktoraczejlekturowybękart,którydziękiwiedzy
imetodzieuzurpujesobieprawopierworództwa,tzn.byciaczytelnikiem
właściwym,wybranyminamaszczonymprzeztekstlubpisarskąintencję.
Conieznaczy
,żejestemspołecznienieużyteczny
.Literaturajestfragmentem
rzeczywistości,któryzastajemywświecie.Jejopisjestczęściąpoznawczego
paradygmatuświata,wktórymżyjemy
.Ajednaktopocieszenienieskutkuje,
nieusuwabowiemwłaściwegotemuzawodowidoświadczeniawyalienowa‑
niazlektury
.
Nieumiemjużczytać,bowiem,żeczytaniepowinnobyćwstępemdo
pisaniaoczytaniu;żemuszę(powinienem)pisać,choćniechcębyćpisarzem.
Jestemczytelnikiem‑literaturoznawcą;lekturowymbękartemiporonionym
pisarzem.Kimś,ktotwierdzi,żeszachyniesłużądogry
,akażdepisanie
jestdalszymciągiemczytania.Jestemczęściąhistoriizawodowegoczytania,
odnajdujęsięwalegoriistworzonejprzezItalaCalvina.
WsłynnymprzykładziezszachamiFerdinanddeSaussureuczyniłto,
copowtórzyłzanimKubłajwdzieleCalvina:odcieleśniłmowęisprowa‑
dziłjądojęzykapojmowanegojakosystemróżnic.Odtądniemacelugry
pozasamągrą,ato,cojednostkowe,przestajemiećznaczeniepozarelacją
wsystemie.Znaczeniejednostkiokreślaniewalka,śmierć,podbójlubklęska,
leczjejrelacjazinnąjednostkąwedleregułsystemu,wktórympowtarzal‑
nośćfunkcjidominujeabsolutnienadodrębnościąjednostkijąwcielającej.
Dyskretna,semiotycznanicość.Ktotegoniewie,jestnaiwny
,ktowie—jest
literaturoznawcą.
Konsekwencjesąjednakbolesne.Teza,żesensjestwytworzonyprzez
systemkonwencjiużytychwtekście,szybkoobjawiaswójnihilizm.Kubłaj
rozpoznajesiebieiswojedziełowpostacifigurszachowych,araczejwnie‑
zmiennychrelacjachmiędzynimi.Materiał,treść,postacieiichdziałania
zostajązignorowane.Liczysięjedynieróżnicaichfunkcjiwgrze.Kiedyoka‑
zujesię,żeszachowymodeljęzykaignorujeegzystencjalnątreśćpodmiotu
isprowadzagodowiązkirelacji,wówczasKubłajstajewobliczukryzysu.
Przyznajmy
,niecogroteskowego.CzyżDwiązkainterpersonalnychrelacji”
możemiećkryzys?Wszakpozasystememróżnicniemanicaninikogo;
Dnieświadomylubbezrozumnygracz”,sprawnydysponentregułsygnifikacji
zająłmiejsceautoraiczytelnika.
Alejestteżtrzeciaofiara—literaturoznawca.Choćnapozórwydawało
się,żeniedotykagotazmiana,anawetżejegopozycjaulegawzmocnieniu.
Wiedząconaturzejęzykawięcejniżpisarziczytelnik(różniącesięstopniem
biernościinstrumentykonwencji),pierwszydoświadczyłszokuutratypod‑
9
