Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Wstęp
23
lucjiWęgierskiejWalterUlbrichtszybkozdusiłpotencjalnychoponentów,wśród
którychbyłowieluwykładowcówuniwersyteckichistudentów.Politykanaboru
chłopówirobotnikówbyłakontynuowana,niezaprzestanoteżindoktrynacji.Co
wyróżniaNiemcyWschodniewkontekścieporównawczymtonieprzerwanebudo-
waniesocjalizmupaństwowegomimopojawiającychsięciąglewyzwań.Następny
kryzys,w1961roku,takżezostałrozstrzygniętynakorzyśćreżimuUlbrichta,kie-
dyBerlinzostałprzeciętymurem.
RozstrzygającymmomentemwpowojennejhistoriiCzechbyłluty1948r.,kie-
dystosunkowoliberalnysystem,któryzasadniczonienaruszałprawobywatel-
skichCzechówiSłowaków,zostałzastąpionyprzezreżimkomunistyczny.Na
uniwersytetachwładzaprzeszładorąkkomunistycznychstudentówzCkomitetów
działania’.Mimotoprzezpierwszelatakomunistycznejwładzypaństwoniemal
niemiałojednolitejpolityki,ponieważcentralnekierownictwopartyjnemałosię
interesowałodziałalnościątychkomitetów,liczącnasiłęmiędzypokoleniowego
konfliktu.Jedynymwspólnymmianownikiembyłradykalizm:upokarzanieiusu-
wanieprofesorów,przesłuchaniairelegacjestudentów,nasycanieprogramówuni-
wersyteckichstalinowskąideologią.Przezkilkalatczołowispecjaliścinamedycy-
nieiwnaukachścisłychbyliopłacanitaknisko,żemusielipolegaćnazaopatrzeniu
przezswoichkrewnychzewsi.Zamieszanienauniwersytetachwtymokresiebyło
związanezkolejnymirundamikrwawychrozgrywekwśródelitypartyjnej:Odpo-
wiedzialnywtedywKCzauniwersytetyGustawBareżbyłŻydemibałsięoswoje
życie37.DopieropośmierciStalinaiGottwaldawpierwszejpołowie1953r.sytu-
acjawszkolnictwiewyższymuległastabilizacji.Ministramizostalinijacyleniniści
jakLadislavŠtolliFrantiżekKahuda.Rok1953oznaczałwięcraczejnarzucenie
centralnejkontroliniżliberalizację.W1956r.miałymiejscedemonstracjestu-
denckiewPradzeiwBratysławieoraz,przezkilkamiesięcy,ostrakrytykazestro-
nypodstawowychorganizacjipartyjnychszarościcodziennegożycia38.Jednakże,
podobniejakjejwschodnioniemieckaodpowiedniczka,poRewolucjiWęgierskiej
KPCznarzuciłaponownieswojąkontrolęiw1958r.przeprowadziłanawetpo-
wtórnączystkęwśródwykładowcówuniwersyteckich.Dopieronapoczątkulat
sześćdziesiątychkryzysekonomicznywymusiłdyskusjęnatematreform.
Różneelementyhistoriipowojennejpolitykiwobecuniwersytetówiśrodowisk
intelektualnychzostałaopisanawszereguróżnorodnychksiążek,dysertacjiiarty-
kułów,któreukazałysięwciąguostatnichpięćdziesięciulat.Kilkakrótkichzary-
37
JedenastuspośródtrzynastustraconychpodsądnychnaprocesieSlánský’egobyłoŻydami
izarzucanoimotwarciekosmopolitycznepochodzenieisyjonistyczneintrygi.Zob.E.Taborsky,
CommunisminCzechoslovakia,1948-60,Princeton1961,s.106-107.
38Rok1956naziemiachczeskichpozostajesłabozbadany.Krótkieomówienieintelektualnego
fermentudajeV
.Kusin,TheIntellectualOriginsofthePragueSpring:TheDevelopmentofReform-
istIdeasinCzechoslovakia,Cambridge1971iJ.Rupnik,Promeškanésetkán.:Rok1956vpohledu
zPrahy,nSoudobédějiny”1/4-5(1994).
