Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
nainnympoziomieanalizy,określonaideamoże-przezprzeciwników,
zwolenników,czypóźniejszychbadaczy-zostaćwpisanawramyja-
kiejświększej,naogółideologiczniedookreślonejcałości.Przekonanie
to,cowartopodkreślić,osłabiałoby-choćprzecieżnienegowałowcało-
ści-założeniaoistnieniuwielkichideitworzącychwmiarękoherentne
jednostki(wrodzajuunit-ideasArthuraO.Lovejoya7)dającesięodróż-
nićodinnychpodobnychjednostek,ujawniających-prawda,żeróżny
sposóbizróżnymnatężeniem-sweistnieniewtokudługiegołańcucha
bytuludzkości.
Zpodobnymiproblemami,któredziśdotycząwdużejmierzeba-
daczyfunkcjonującychwramachflglobalnej”historiiidei,czyteżidei
flglobalnegopołudnia”lubpoprostuideinaperyferiach,zmagałsię
jużuschyłkuXIXw.polskisocjologLudwikKrzywicki.Wewstępie
doniniejszejksiążkichciałbymkrótkowyłożyćjegostanowisko,jako
żestanowiłoonodlamnieważnąteoretycznąinspiracjęjużnaetapie
formułowaniazupełniepierwszychrefleksjinatematdorobkuintelek-
tualnegoKrólikowskiego.Krzywickiwprowadziłbowieminteresują-
cyterminflideewędrowne”,gdystarałsię-jakomaterialistahisto-
ryczny-sprowadzićflideęzwyżynmglistejfrazeologiisocjologicznej
nagruntfaktów”8.Wskazywałdalej,żeidea-oileflistniejeniejako
fantazjapojedynczegozwichrzonegoumysłu,alejakohasłodziejowe
warstwcałych”9-wpływawistotnysposóbnasytuacjęwflgoszczą-
cym”czyflabsorbującym”jąkontekścienarodowym.Dziejesiętak,jak
wskazywałKrzywicki,zwłaszczawtedy,gdyideapowstaławkraju
bardziejrozwiniętymgospodarczo,wktórymwjakiśsposóbudowod-
niłajużswojąprzydatność,istamtądtrafładokrajumniejrozwinię-
tego.
Naczymjednakmożepolegaćtenwpływnowejidei?Krzywicki
wyjaśniałrzecztęnastępująco:
Naturalnie,niechcemyprzeztopowiedzieć,ażeby[idea]stwarzałacośzni-
czego,aletylko,żeprzyczyniasiędopośpieszniejszegouświadomieniatego,
cojestjeszczenieuświadomione,choćjużistniejąpodatnepotemupierwiast-
ki,żenierozwiniętyminiezorganizowanympierwiastkomspołecznymwska-
zujedrogępostępowania,żewreszciewtenlubinnysposóbprzeinaczabieg
7
A.O.Lovejoy,TheGreatChainofBeing:AStudyoftheHistoryofanIdea,Cambridge
1964.
8
L.Krzywicki,Studiasocjologiczne,wybóriwstępA.Schaff,Warszawa1951,s.89.
9
Tamże.
15
WydawnictwoNaukoweUAM–wszelkieprawazastrzeżone
