Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
spirującasięnajróżniejszyminurtamiwczesnegosocjalizmuikomuni-
zmu.Najogólniejrzeczujmując,powstawałyoneweFrancjiiwWiel-
kiejBrytaniijakoodpowiedźnaobawy,którezrodziłorozchwianie
Europyporewolucjifrancuskiejiwojnachnapoleońskich,aspotęgo-
wałopowstanieskupisknowoczesnegoprzemysłuorazzwiązanych
znimnegatywnychzjawisk.Mogłobysięwięcwydawać,żerozwój
tegorodzajuideiwpolskimkontekściebyłjedynieintelektualnązaba-
wą,anieposzukiwaniemremediumnarzeczywisteproblemy.
Królikowskijednak,podobniejakwiększośćpolskichwychodźców
popowstaniulistopadowym,znalazłsięweFrancjiitotamwłączył
wżywedyskusjepolityczne.Wkrajutymzaśfunkcjonowaływów-
czassilnenurtywczesnosocjalistyczneorazrepublikańskie,których
przedstawicielezsympatiąodnosilisiędokwestiipolskiej.Jednak,co
należyuwypuklić,równieżwodniesieniudoFrancjipróbawyjaśnie-
niagenezyipopularnościtychnurtówzapomocąkluczawyłącznie
ekonomicznegoniemożeprzynieśćsatysfakcjonującychodpowiedzi.
Zarównofrancuskiespołeczeństwo,jakigospodarkategokrajubyły
winteresującymmnieokresiepodwielomawzględamiodległeod
przemysłowegokapitalizmu,cotworzywyraźnykontrastzAnglią.
Przed1848r.,mimowyspowegorozwojuprzemysłu,Francjapozosta-
waławdużejmierzekrajemrolniczym,wktórymmaszynyparowe
wciążbyłybardzonieliczne.Corównieważne,takżeelementyuzna-
wanezakrwiobiegkapitalistycznejgospodarki,jakchoćbykredytczy
nowoczesneśrodkitransportu,wpierwszychdekadachXIXw.były
słaborozwinięte.Dośćwspomnieć,żejeszczew1850r.weFrancji
funkcjonowałozaledwie3tys.kilometrówliniikolejowych12,awielka
rozbudowakoleiwtymkraju,wefekciektórejpociągizaczęłydojeż-
dżaćnaprowincje,zaczęłasiędopierowostatniejćwierciwiekuXIX13.
Oprócztegojeszczewokresie1860-1865bardzowielufrancuskich
pracownikówzatrudnionychbyłowniewielkich(dodziesięciuosób)
zakładachrzemieślniczych-ichodsetekznaczącoprzekraczałliczbę
osóbpracującychwnowoczesnymprzemyśle14.
12
J.Bruhat,Lesocialismefrancaisde1815à1848,[w:]Histoiregénéraledusocialisme.Des
originesà1875,vol.1,ed.J.Droz,Paris1972,s.331.
13
R.M.Schwartz,T.Thevenin,RailwaysandAgricultureinFranceandGreatBritain,
[w:]TowardSpatialHumanities.HistoricalGISandSpatialHistory,eds.I.N.Grygory,
A.Geddes,Bloomington2014,s.12.
14
Zob.wyliczenia:T.J.Markovitch,LeRevenuindustrieletartisanalsouslaMonarchiede
JuilletetleSecondEmpire,flEconomieetsociétés”1967,no.4,s.85-87.
17
WydawnictwoNaukoweUAM–wszelkieprawazastrzeżone
