Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
dziejów,którybezjejwdaniasięprzybrałbymożeinnyniecokierunek.Taka
wędrownaidea,np.uwłaszczenia,emancypacjikobiet,ustawodawstwafa-
brycznego,coprzybyłazkrajówbardziejposuniętych,możesilniezaważyć
nalosachspołeczeństwa,którenawiedziła.Jakoczynnikzgołasamodzielny,
wyprzedzającydojrzałośćspołeczną,wżerasiętamwpoczetdziałających
sprężyn10.
Niewszędziejednak,sądziłKrzywicki,ideadziałaćbędziewtakisam
sposób.Przykładowo,ideerzymskiegoprawaprzeniesionewczasy
średniowieczneodegrająinnąrolęniżwstarożytności.Dziejesiętak,
ponieważ
[ł]wmiejscuswoichnarodzinpoczęłysiębyłyzfaktów,itylkozfaktów,
tj.byłyjedynieodbiciempotrzebżycia,wypowiedzeniemjegodążeń,roz-
wiązaniemzadań,któreżywiołowoukazałysię.Byłynaówczaswdynamice
rozwojuzjawiskiemwtórnym.Alepowiekowymmilczeniu,odgrzebane,wy-
stępująjakoczynniksamodzielny,pierwotny,któryswoimukazaniemwy-
przedzafaktyżycia,przynajmniejniektóre,iprzyspieszaichnastanie.[ł]Tak
samodziaławszelkainnaidea11.
Możnasięzastanawiać,czywedlepodobnychprawidełprzebiegał-
byruchideiwprzeciwnymkierunku,np.zwschodniejdozachodniej
Europy,choćbyćmożebardziejzasadnebyłobyspostrzeżenie,żeruch
tenodbywasięzawszewwielukierunkach,leczwpływflcentrum”na
flperyferie”jestpoprostułatwiejuchwytnyibadawczolepiejrozpo-
znany.Myślęwszakże,żerównieżwkrajachprzodującychgospodar-
czo,wktórychzawszeprzecinająsięróżneczasowości(mniejlubbar-
dziejzesobąskonfliktowane),istniejezapotrzebowanienaidee,które
podważałyby(lubopowiadaływinnysposób,aprzeztozmieniały)
dominującewnichparadygmaty,np.uogólnionąwiaręwpostęp.Kró-
likowski,jakpokażę,równieżiwtymaspekciedostarczamateriałudo
dalszychrefleksjiteoretycznych.
Zaproponowanepowyżej,roboczeokreśleniestronwymianyidei
zapomocąkategoriiekonomicznych(rozwinięteflcentrum”izacofane
flperyferie”)wymagaosadzeniawmaterialehistorycznym,costworzy
zarazemkontekstniezbędnydlawłaściwegozakotwiczeniawyborów
politycznychKrólikowskiego.Wspomniałemjuż,żebyłatopostaćin-
10
11
Tamże,s.92-93.
Tamże,s.92.
16
WydawnictwoNaukoweUAM–wszelkieprawazastrzeżone
