Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
22
RozdziałI
mężczyzn,pragnącymiskryciezaznaćuczestnictwawwyprawiewojennej.
Byłotoszczególniekorzystne,dladuchówżywych,niespokojnych,dlaktórych
pokójbyłniedozniesieniaiktórychwoląbyłoiśćtam,gdzieichjeszczenie
było”
.BylitamSzwajcarzy,Polacy,dezerterzyzFrancjiiinnychkrajów,uludzie
dobrejwoli”proszącysięotowpułkachiniektórychbatalionacharmiiRenu
wrogonastawionychdoKonsulatu,którepotułaczcezmiastadomiastarząd
zsyłałzamorzeskazującnawygnanieiśmierć35.
Wśródpozostałych,częśćkopałalubnaprawiałakanaływCarcassonne,Na-
rbonielubwSaintQuentin.Innipodejmowalisięprzywróceniadawnychsta-
nówdróglubpracowaliprzyumocnieniachAlessandrii36,jeszczeinniwreszcie
stawialisobiezacelprzywróceniekultureligijnego,uczęszczalinamszęwod-
działach,podejmowaliświęconymchlebem,apotygodniachhucznychzabaw
przyjmowalipostawęświętoszków37.Aleczegobysięniepodejmowali,niewie-
letozmieniało,aichprzybyciedogarnizonuniezwiastowałoniczegodobrego.
PółnocneWłochyniespoglądałynanichoczamiChateaubrianda,którypisał:
uNaśrodkuobozowiskaWłoszkirozkładałyswekramikiisprzedawałyowoce...
Żołnierzedawaliimpodarkiwpostacifajeklubkrzesiwa...Próbowalinaślado-
waćswychgospodarzywcodziennychobowiązkach:wyciągaliwodęzestudni,
zaganialibarankidowodopoju,rąbalidrewno,rozniecaliogień,czuwalinadko-
ciołkiem,nosilidzieciwswoichramionachiusypialijewkołyskach”
.Jednak
najczęściejlombardzkichłopzamiastpoddaćsiętejsielankowejatmosferze
stwierdzał,żeżołnierzzabardzomieszasięwjegosprawyitylkosztyletmoże
goodtegopowstrzymać.StojącygarnizonemFrancuzpiłtutęgo,wszczynał
bójkiprzezconiekiedybywałojakwTurynie,gdziezmasakrowanoszefabata-
lionu,któregozgubiłzapałdoszkoleniawłoskichżołnierzyzapomocąbiciaki-
jem,aw1804rokuuuchybiałmieszkańcompewnegopaństwa,którychtrzeba
byłonauczyćkochać,anienienawidzić”38.
35Corri,5826,6017,6189,6445,8444;P.M.Bonnefoux,Mémoiresducapitainedevaisseau,Paris
1900;J.R.Coignet,op.cit.;J.B.Marbot,op.cit.;A.M.Savary,MémoiresduducdeRovigoiii,t.I-VIII,
Paris1828.
36Byłotozwiązaneztym,żeterytorium,naktórymznajdowałasiętwierdza,zostałowłączonedo
Francjipokampanii1800roku[M.P.].
37Corri,6360;J.R.Coignet,op.cit.;L.Routier,op.cit..
38Corri,5667,5701,7695,7924;R.Chateubriand,Mémoiresd’outretombe,Paris1849;L.Routier,op.cit.;
Stendhal(H.Beyle),Journal,Paris1888.Ostatniautor,którybyłbardziejdragonemniżpoetą,nieupięk-
szałswegożyciorysu:zalekcjefechtunkupłaciłmiesięcznie12frankówsierżantowiuwytrawnemuszer-
mierzowi,fechmistrzowi”(dokładnieterminmaitred’armesoznaczałpodoficerapełniącegonieoficjalną
funkcjęfechmistrzawpułku.Szkoliłonmłodychrekrutów,lubtychżołnierzy,którzymielireprezentować
oddziałwpojedynkachzinnymijednostkami.Nosilioniprzybokuszpadę,zamiastregulaminowegota-
sakapiechoty-M.P.).Pobierałlekcjemuzykiukapelmistrza,uktórenieprzynosiłyrezultatu”.Mógłmieć
dwiehrabinyleczuzgorszyłagoichnieprzyzwoitapostawa”izdziwiłsięwielcewidzącnasalonachwBer-
gamoumężczyznęmającegowzwyczajupokazywaćsięnagowtowarzystwiedamiwobecnościswych
córekniewnoszącychsprzeciwu”.Mimoiżzdobyłstopieńpodporucznikaiprzynależnemukonieoraz
służących,wędrowałnudzącsięzmiastadomiastaidopiero,gdywkroczyłdoMonferrato,gdzieczęsto
rozprawianosięzprzybyszami,ogarnęłagoobawaowłasneżycie.Byćmożebyłpesymistą,uprzemawiają
zatymuczucianostalgiiimelancholii”,którychniezaznalijegotowarzysze.WidziałWłochyjakorozwią-
złyiokrutnykraj,któryukształtowaływiekiprześladowańimiejskieżycie.
