Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Morfologiafunkcjonalna369
jednorzędowywieniecczułkówwkształciepodko-
położonajestgęstasiećkomóreknerwowych,two-
wy.Zregułyjednakczułkistojąwdwóchrównole-
rzącychdorsalnecentrumnerwoweunerwiającelo-
głychrzędachotaczającychrynnępokarmową
fofor.Odcentrumodchodziwgłąbciałaparzyste
iotwórgębowy.Liczbaiwielkośćczułków,będą-
lubnieparzystepasmonerwoweunerwiająceorga-
cychnarządemzaopatrującymwtlenipokarm,jest
nywewnętrzne.Nazewnątrzodczułkówbiegnie
zależnaodwielkościosobnikaiwahasięod15do
okołoprzełykowypierścieńnerwowy.Podnabłon-
ponad1500,przyczymichliczbamożesięzmieniać
kowasiećnerwowajestsłaborozwinięta.Brakzło-
nawetwobrębietegosamegogatunku.Gatunkidu-
żonychnarządówzmysłowych.Wydłużonemono-
że,mającekilkasetczułków,zwijająjekilkakrotnie
ciliarnereceptoryznajdująsięprzedewszystkimna
spiralnie.Trzecimodcinkiemciałajestwydłużona
czułkach.
rurkowatametasomaobejmującaok.90%całejdłu-
Układpokarmowyiodżywianie.Szczelinowaty
gościciała,któraskładasięzdwóchczęści:przed-
orzęsionyotwórgębowy,leżącymiędzyczułkami
niejdługiej,wąskiejimocnoumięśnionej(mięśnie
prowadzidoumięśnionejgardzieli,któraprzez
podłużne),którejnabłonektworzypierścieniowate
przełykprzechodziwżołądek,leżącywampule.Ta
fałdyumożliwiającekurczenieirozciąganiesię.
częśćprzewodupokarmowegojestzstępującaiod
Drugączęściąmetasomyjestszerszypęcherzykowa-
końcażołądkazaczynasięczęśćwstępująca,tworząc
tyodcinekkońcowy—ampuła,którasłużydoza-
jelitotylne,którewokolicyczułków,nazewnątrzod
kotwiczeniasięcałegoorganizmu.Uniektórychga-
nich,kończysięodbytemleżącymnawzgórku(pa-
tunków(Phoronisovalis)ampułamożebyćdłuższa
pilli).Cząstkipokarmu(detrytus,azpierwotniaków
odpołowyciała.Celomawykazujerównieżpodział
głównieokrzemki)wyłapywanesąprzezorzęsione
trimeryczny.Nieparzystyprotocelmożebyćwdu-
czułkiiwzdłużrynnypokarmowejdostająsiędo
żychlofoforachszkieletemhydrostatycznym.Nie-
otworugębowego.Trawieniezarównowewnątrz-jak
parzystymezoceljestoddzielonyodprotoceluibie-
ipozakomórkowe.Komórkiwprzewodziepokar-
gniewzdłużczułków,dającdoichwnętrzaślepoza-
mowym(np.Phoronisovalis)wydzielająenzymytra-
kończoneworeczki.Wmetasomieznajdujesiępier-
wiąceczęściowookrzemki,któresąnastępnie
wotnieparzystymetacel,któryjestpodzielony
wchłanianedownętrzakomórkiitamstrawione
przezmezenteriumśrodkoweidwamezenteria
tak,żewkomórcepozostajetylkopustyszkielecik
bocznenaczteryworeczkicelomatyczne.Wwo-
krzemionkowy.Niestrawioneresztkipokarmu
reczkuśrodkowymbiegnieprzewódpokarmowy
przyczepianesądoprodukowanegoprzezprzewód
idwagłównenaczyniakrwionośne.Wszystkiewo-
pokarmowygalaretowategopręcika,któryjestprze-
reczkicelomatycznesąszkieletemhydrostatycz-
suwanyruchamiperystaltycznymiwkierunkuod-
nym.Kryżelnicemajądobrzewykształconywórpo-
bytu.Przewódpokarmowywskazujenaspecyficz-
włokowo-mięśniowy.Nabłonek,szczególniewoko-
nośćbudowykryżelnic,ponieważośłączącaotwór
licymetasomy,malicznekomórkigruczołowe,któ-
gębowyzotworemodbytowymjestosiągłówną,wy-
rewytwarzająchitynowąrurkę.Jestonainkrusto-
znaczającąstronęgrzbietową,natomiastpozostałą
wanaziarenkamipiasku,tworzącsztywnąstrukturę
częśćmetasomynależytraktowaćjakowypuklenie
zotworemwczęścidolnej.Rurkitetkwiąpionowo
stronybrzusznej.
wpiaszczystymbądżmulistympodłożu.Napodło-
Układkrwionośny.Jestdobrzewykształcony
żukamienistymlubskorupkachmałżymogąbyć
iskładasięzdwóchpodkowiastychnaczyńlofofo-
ułożoneskośnielubpoziomo,tworzącczęstosia-
ru,leżącychnadissepimentummiędzyprosomą
teczkowatestruktury.Kryżelniceniesąjednak
amezosomą.Naczyniegórnejestnaczyniemżyl-
przytwierdzonedorurkiimogąsięwniejswobod-
nym,adolnearterialnym.Dokażdegozczułków,
nieporuszać,alejejnieopuszczają.Dopobierania
gdziezachodziprocesnatleniania,dochodząślepo
pokarmuioddychaniawysuwanyjesttylkolofofor.
zakończonenaczyniażylneiarterialne.Krewna-
Podnabłonkiemleżybłonapodstawna,anastępnie
tlenionadostajesiędoarterialnego(dolnego)na-
warstwamięśniokrężnychiszczególniewmetaso-
czynialofoforuistąd,zregułydwomabocznymi
mie,znakomiciewykształconawarstwamięśnipo-
naczyniamizstępującymi,dochodzidoampuły,
dłużnych.Celomajestwypełnionapłynemzliczny-
gdzienatleniaprzypomocyślepozakończonych
miamebocytami.
naczyń(coeca)gonadyiżołądek.Krewodtleniona
Układnerwowyinarządyzmysłów.Układner-
środkowymnaczyniemwstępującymdochodzido
wowyprostozbudowanyjakuwszystkichosia-
żylnegogórnegonaczynialofoforu.Naczynieśrod-
dłychfiltratorów.Pomiędzyepistomemaodbytem
kowemazdolnościskurczu,powodującprzesuwa-
