Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
372Typ:kryżelnice—Phoronida
przedniegoodcinkaciała.Zlarwydopostacidoro-
pionowoswojerurki.Natwardympodłożu(kamie-
słejprzechodzijeszczemuskulatura,apikalnyzwój
nie,skorupkimięczaków)rurkiniesązagłębione,
nerwowy,paraprotonefrydiówiukładkrwionośny.
tylkoleżąskośnielubpoziomo.Mogązajmowaćrur-
ProtonefrydiaularwyPhoronismuellerisąparzyste
kipoinnychorganizmach,np.Phoronisaustralisży-
ikażdeskładasięztrzechkompleksówkomórek
jewrurkachkoralowcazrodzajuCerianthus.Żyją
terminalnych(po30każdy)orazzjednegokanału
równieżwszczelinachskałwapiennych.Częstowy-
inefroporusa.Wczasiemetamorfozykomórkiter-
stępujągromadnie(pączkowanie).Niektóregatunki
minalnesąodrzucane,akanałstajesięprzewodem
(Ph.hippocrepiaiPh.ovalis)majązdolnośćwiercenia
metanefrydium,natomiastlejekpowstajeznabłon-
korytarzywglonachzrodzajuLithothamniom
kacelomatycznego.Takwięcmetanefrydiakryżel-
iwskałachwapiennych.
nicsąprzykłademmetanefrydiówbędącychczęścio-
woprzekształconymiprotonefrydiami(kanał).
wtrzechetapach(ryc.275).Wpierwszymzczułków
Metamorfozatrwakilkanaścieminutiprzebiega
Systematyka
larwalnychpowstajączułkiimaginalne,wdrugim
wydłużasięmetasomaiwnikajądoniejorganywe-
KilkanaściegatunkówwdwóchrodzajachPhoronis
wnętrzne,wtrzecimotwórodbytowyzbliżasiędo
iPhoronopsiswrodziniePhoronidae.
gębowego,czyliskracasięośgłówna.Po5dniach
Phoronismuelleri—6cmdługi,ośrednicy1mm,
jestcałkowicieukształtowanapostaćdorosła.
bladożółtydopomarańczowego.Kosmopolityczny
Kryżelnicerozmnażająsięrównieżbezpłciowo
(brakwBałtyku),żyjegromadnie,do100czułków,
poprzezpodziałpoprzecznyipączkowanie.
larwąaktinotrocha.
Podziałpoprzecznypoleganaprzewężeniuciała
Phoronishippocrepia—do3,5cmdługości,rurka
powodowanymprzezmięśnieokrężne,cowefek-
ośrednicy1mm.Krwistoczerwony.Występuje
ciedoprowadzadopowstaniadwóchosobników
uniegoopiekanadpotomstwem(międzyczułkami).
(Ph.hippocrepiaiPh.ovalis).PączkiuPh.ovalispo-
Rozmnażasięrównieżprzezpodziałpoprzeczny.
wstajązregułypozawieńcemczułkówizawierają
Rurkiustawionesąbądżpionowowpodłożu(M.
częściprzewodupokarmowegowrazznaczyniami
Północne),bądżpoziomolubskośnie(M.Śródziem-
krwionośnymi.Popowstaniuczułkówpączeksię
ne).Mazdolnośćwierceniakorytarzywskorupkach
odrywa.Wtensposóbpowstajągromadyosobni-
małży.
ków,np.namuszlachmałży,apoczątekdajelarwa
Phoronisaustralis—do12cmdługości.Ramiona
powstaławwynikurozmnażaniapłciowego,kolej-
lofoforu,spiralniezwinięte,zaopatrzonewkilkaset
neosobnikisąjużwynikiempączkowania.Nigdy
czułków,żyjezawszewrurkachkoralowcazrodzaju
niepowstająkolonie.Kryżelnicemajądużązdol-
Cerianthus,wybrzeżeAustraliiiJaponii.
nośćdoregeneracji,szczególnieformylarwalne.
Phoronisovalis—do6mm.Najmniejszygatunek
Osobnikidorosłewniekorzystnychwarunkachsą
zowalnymlofoforem,maksymalnąliczbą28czuł-
zdolnedoodrzucaniamezosomy(autotomia)iwy-
kówizbardzodługąampułą.Budujerurkęhialino-
twarzaniajejnanowo.
wą.Zapłodnionejajawydostająsięprzezotwórpo-
wstałypoodrzuceniumezosomy.Występujeopieka
nadpotomstwem.Licznynamałżachikamieniach,
Ekologiairozmieszczenie
zregułydogłębokości50m.Częstowystępujegro-
madnie,cojestzwiązanezezdolnościąrozrodubez-
płciowego(pączkowanieipodziałpoprzeczny).Wy-
Kryżelniceżyjąprzedewszystkimwrejonieszelfów
kazujedużezdolnościregeneracyjne.
—odstrefypływówdośredniejgłębokości
Phoronopsiscalifornica—najdłuższakryżelnica,
50mwmorzachstrefyumiarkowanejowysokimza-
dochodzido30cm.Maksymalnaliczbaczułków
soleniu,chociażznosząstosunkowodobrzewahania
około300.Ramionalofoforuzwiniętehelikoidalnie.
zawartościsoli,jakitemperatury(znanesąztere-
Phoronopsisviridis—do20cmdługości.Ciało
nówujśćdużychrzek).Sąmieszkańcamipodłoża
iczułkizielonawe,spiralniezwinięteramionalofofo-
piaszczystegoimulistego,gdziebudująustawione
ruzokoło300czułkami,formarozdzielnopłciowa.
