Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
PODKRÓLESTWO:PIERWOTNIAKI—
PROTOZOA
Pierwotniakisąorganizmamizbudowanymizjednejkomórki,spełniającej
wszystkieczynnościżyciowe.Zaliczasięturównieżgatunkikolonijne,przyczym
uniektórychnastąpiłopewnezespoleniekomórek,prowadzącenawetdopodziału
funkcjimiędzyosobnikami.
Zewzględunasposóbpobieraniapokarmuistosunekdośrodowiskawyróż-
niamywtejgrupiegatunkiwolnożyjące,symbiotyczneipasożytnicze.
Budowaifunkcjeżyciowe
Podwzględemmorfologicznymkomórkapierwotniakaodpowiadapojedynczej
komórcezwierzątwielokomórkowych,jednakbiologicznieifizjologicznie
stanowisamodzielnyorganizm.Ciałopierwotniakówzbudowanejestzbłony
komórkowej,zarodzi—cytoplazmy(protoplazmy),jądraiorganelli(na-
rządzików).
Błonakomórkowa.Jestwytworemcytoplazmy(głównieektoplazmy).Ugatun-
kówtypowozwierzęcychjestcienkaielastyczna—plazmolema,grubszą
isztywniejszązwiesiępellikulą(plazmolemawzmocnionadodatkowymitworami
błoniastymi).Gatunkizbliżonedoświataroślinnegoopróczplazmolemymają
dodatkoweotoczkizwielocukrów,np.pektyny,błonnika.Cytoplazmaosobników
wielugatunkówmożewytwarzaćszkielecikizewnętrzne,bądźwewnętrzne,ze
związkówchemicznychpochodzeniaorganicznegoinieorganicznego.
Cytoplazma.Jestzróżnicowananaogółnadwiewarstwy:przejrzystąwarstwę
zewnętrzną—ektoplazmęiziarnistąwarstwęwewnętrzną—endoplazmę,
wktórejwystępujejądroiwiększośćorganellipierwotniaków.Zawieraonabiałka,
tłuszcze,cukrowce(głównieglikogen),kwasynukleinoweiinnezwiązkitak
organiczne,jakinieorganiczne.Cytoplazmapierwotniakówmazdolnościzmienia-
niaswejstrukturywzależnościodśrodowiska,mianowiciemożewystępować
wpostacipłynnej(stanzol)lubwpostaciprawiestałej(stanżel).Cytoplazma
wpostacipłynnejjestwciągłymruchu,któryzasadniczoprzebiegazgodnieze
wskazówkamizegara.
Jądro.Pierwotniakimajązregułyjednojądro,jednakniektóregatunkimogą
byćwielojądrowewpewnychfazachswegocyklurozwojowego(np.zarodziec).
Wyjątekstanowiąorzęski,uktórychwystępujądwajądra.Jądrobierzeudział
wprocesierozmnażania,regulujetakżeprocesyprzemianymaterii.Uorzęsków
funkcjetesąrozdzielone.Obokjądrageneratywnego,któreuczestniczywproce-
sachrozmnażania,występujejądrowegetatywne,odpowiedzialnezaprocesy
