Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
12
Pierwotniaki
naglewypychająjenazewnątrzbezpośrednioprzezbłonękomórkowąalboprzez
specjalnydrożnykanalikuchodzącynajejpowierzchni.
Odbieraniebodźcówisystemobronny.Pierwotniakisąwrażliwenabodźce
ześrodowiskazewnętrznego.Sarkodoweodbierająjecałąpowierzchniąciała,
natomiastwiciowce,aprzedewszystkimorzęski,przejmująjezakończeniami
organelliruchu(rys.18),anastępnieprzekazujądociałekpodstawowych.Ciałka
podstawoweorzęskówpołączonesąmiędzysobąwłókienkami,dziękiczemu
bodziecprzenoszonyjestrównieżdoinnychciałek.Pierwotniakireagująnabodźce
przeważnieruchemcałegociałalubjegoczęścią.Orzęskiiniektórewiciowcemają
swoistysystemobronny,uruchamianywczasiedziałaniaokreślonychbodźców,
np.uorzęskówwystępujątrichocysty,wyrzucanenazewnątrzpellikuliprzy
podrażnieniu,którewzetknięciuzwodąpęcznieją,przypominającśluzowate
pałeczki.
Rozmnażanie.Pierwotniakirozmnażająsięzwyklebezpłciowo,jednakwzwiąz-
kuzkoniecznościąwymianymateriaługenetycznegowystępujeunichrównież
rozmnażaniepłciowe.Rozmnażaniebezpłciowepoleganapodzialeosobnika
macierzystegonadwalubkilkaosobnikówpotomnych,przyczymrozpoczynasię
onomitotycznym(kariokinetycznym)podziałemjądra.Podziałosobnikamoże
przebiegaćbezkierunkowo(np.usarkodowych),podłużnie(np.uwiciowców)lub
poprzecznie(np.uorzęsków(rys.2)).Niektóregatunkipierwotniakówrozmnażają
Rys.2.Podziałpierwotniaków.A—bezkierunkowykorzenionóżki(ameba),B—podłużny
wiciowca(świdrowiec),C—poprzecznyorzęska(pantofelek);1—jądro,2—mikronukleus,
3—makronukleus,4—wodniczkatętniąca.(Oryg.I.Kuc)
siębezpłciowowinnysposób(np.przezpączkowanie—upierwotniaków
osiadłych).Wrozmnażaniupłciowymbiorąudziałgamety(komórkipłciowe),
którepowstająprzezpodziałodpowiednioprzekształconychtrofozoitów(np.
utoczka)bądźprzezspecjalizacjęosobnikówwokreślonychstadiachrozwojowych
(np.uzarodźca).Gametyzewnętrzniejednakowe,aróżnetylkofizjologiczniezwą
sięizogametami,natomiastgametyróżnemorfologicznieifizjologicznie—
anizogametami.Uniektórychgatunkówgametażeńskajestwiększaimniej
