Зміст книги
перейти до управління читачемперейти до навігаціїперейти до деталей бронюванняперейти до зупинок
32Gromada:ssaki–Mammalia
doprowadzająkrewdoserca.Trzecimrodzajemna-
odpowiedzialnymim.in.zawytwarzanieprzeciwciał,
czyńsąnaczyniawłosowate(vasacapillaria)obardzo
zaodpowiedźodpornościowąkomórkiorazwspoma-
małejśrednicy(średnio8µm).Naczyniawłosowa-
gająodpowiedźimmunologicznącałegoorganizmu.
tetworzągęstąsiećwewszystkichnarządach.Zada-
Układlimfatycznyumożliwiapowrótpłynówtkan-
niemnaczyńwłosowatychjestdostarczanieskładni-
kowychdokrwiitransportujelipidyzjelit.Naczy-
kówpokarmowych,zabieraniezbędnychproduktów
nialimfatycznetworząwielegęstychsieciiprzecho-
przemianymateriiorazwymianagazowapomiędzy
dząwdużenaczyniachłonne.Ruchlimfyodbywa
krwiąatkanką,wktórejsięznajdują.Znaczyńwło-
siętylkowjednymkierunkudożył,akierunekjest
sowatychwydobywasięosocze(wdużychilościach)
zapewnionyprzezlicznezastawkiuniemożliwiające
iprzedostajesiędoukładulimfatycznego.
cofaniesiępłynu.
Możnawyróżnićtrzyrodzajesiecinaczyńwłosowa-
Zukłademlimfatycznymzwiązanesąwęzłylim-
tych:tętniczo-żylne,tętniczo-tętniczeiżylno-żylne.
fatyczne,wktórychnastępujeprzefiltrowanielimfy,
Podstawoweinajczęściejwystępującetotętniczo-żyl-
produkowanielimfocytówipochłanianeobcychciał
nezaczynającesięnakońcachtętniciprzechodzące
(ryc.39).Węzłychłonnezbudowanesąztkankilim-
wżyły.Tętniczo-tętniczełącządwietętnice(sieci
fatycznejiwystępująwliczbieodkilkudziesięciudo
dziwne)isąrzadkie,występująnp.wciałkachnerko-
ponad8000,np.ukonia.Węzłychłonneznajdująsię
wych.Przykłademsieciwłosowatychżylno-żylnych,
wsąsiedztwienaczyńlimfatycznych.Ichzadaniem
awięcłączącychżyłyjestukładwrotnywątroby.
jestfiltrowanieprzepływającejprzezniechłonki.
Ussakówwyróżniasiękrwiobiegpłucny(mały),
Grudkilimfatycznewystępująwnabłonkachwielu
któryzaczynasięwprawejkomorzeserca,akończy
narządówwewnętrznych,np.wśluzówceukładupo-
sięwlewymprzedsionku(p.ryc.37).Zadaniemtego
karmowego,oddechowego,układumoczowo-płcio-
obiegujestutlenieniekrwiwpłucach.Wychodzą-
wegoorazwszpikuiśledzionie.Skupiskiemgru-
cyzprawejkomorypieńpłucny(truncuspulmonalis)
dekchłonnychsąwprzewodziepokarmowymkępki
dzielisięnadwietętnicepłucne(arteriaepulmonales),
Peyerawystępującenajelitach,wyrostekrobaczkowy
któredoprowadzajądopłuckrewżylnąubogąwtlen.
orazmigdałkiznajdującesięwścianachgardła.Mig-
Wnaczyniachwłosowatychpłuckrewzostajenatle-
dałkimająróżnąwielkość,np.uprzeżuwaczysąwiel-
nionaiżyłamipłucnymi(venaepulmonales)jestdo-
kościorzechawłoskiego,aukoniamająkształtpo-
prowadzanadolewegoprzedsionkaserca.
dłużnydochodzącdo12cmdługości.Udrapieżnych
Drugimobiegiemjestobiegduży,wktórymwy-
migdałkiwystępująwdołeczkumigdałowym,abrak
różniasiękrążenietętniczeiżylne.Krążenietętnicze
ichnp.uświń.Donarządówlimfatycznychoprócz
rozpoczynasięzlewejkomoryserca,zktórejwycho-
węzłówigrudekchłonnychzaliczanajestgrasicaiśle-
dziaortawstępująca(aortaascendens),tworzyłukaorty
dziona.Grasica(thymus)jestparzystymlubnieparzy-
(arcusaorta)iprzechodziwaortęzstępującą(aorta
stymnarządemwystępującymwokolicyszyjnejlub
descendens).Aortarozgałęziasięnawieletętnic,któ-
wklatcepiersiowej.Największerozmiarymawży-
redochodządowszystkichczęściciaławrazzeznaj-
ciupłodowymiumłodychosobników,anastępnie
dującymisiętamnarządami,gdzienastępujeodda-
zaczynazanikać.WgrasicydojrzewająlimfocytyT
nietlenu(naczyniawłosowate).Wkrążeniużylnym
(tymocyty),czylilimfocytygrasicozależneodpowie-
odtlenowanakrewzcałegoorganizmu,poprzezżyły
dzialnezakomórkowąodpowiedźodpornościową.
główneprzednie(venaecavaeanteriores)iżyłęgłówną
Śledzionajestnajwiększymskupieniemtkankilim-
tylną(venacavaposteriori)doprowadzanajestdopra-
fatycznejileżywjamiebrzusznejwokolicyżołąd-
wegoprzedsionkaiprzechodzącdoprawejkomory
ka.Ustekowcówpodzielonajestnapłaty,aułożys-
rozpoczynaobiegpłucny,czylimały.
kowcówmabudowęjednolitą.Śledziona,mimoże
Układlimfatycznyobejmujenarządyorazna-
jestnarządemlimfatycznym,nieleżynadrodzeprze-
czynialimfatyczneijestściślepowiązanyzukładem
pływulimfytylkokrwiipełniróżnorodnefunkcje.
krwionośnym.Zbieraonpłynytkankowe(przede
Magazynujekrew,wytwarzaprzeciwciała(immu-
wszystkimprzesączeznaczyńkrwionośnych)oraz
noglobuliny),pełnifunkcjekrwiotwórcze,usuwa
płynyzkosmkówjelitowychidoprowadzajedona-
krwinkizniszczoneiuczestniczywważnychproce-
czyńżylnych.Naczyniamilimfatycznymikrążylim-
sachodpornościowych.
faoskładziepodobnymdoosoczakrwi.Jestwniej
Układendokrynny.Istotnączęściątegoukładusą
mniejbiałek,więcejlipidówidużeilościleukocytów
gruczołydokrewne,którewytwarzająhormonykon-
–przedewszystkimlimfocytów.Limfocyty(różne
trolująceczynnościorganizmuitworząukładhor-
ichrodzaje)sąkomórkamiukładuodpornościowego
monalny.Układwydzielaniawewnętrznego–układ
