Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
SłowoodRedaktoraNaukowego
Dobrojestcelemwszelkiegodążenia…
łtakwEtycenikomachejskiej(1094a1)uważałArystoteles,ponieważwycho-
dziłzoczywistegozałożenia,żedobrotkwiwkażdymznas(1095b25).Niebył
wtymprzekonaniuoryginalny.
Wszystko,cowkulturzeeuropejskiejdobre,zaczęłosięodKobiety.ToSa-
fona,byćmożejeszczewVIIw.przedChr.,powiedziaładotych,którzywy-
chowanizostaliwidealepięknahomeryckiego,żeto,cojestpiękne,jestpiękne
zwyglądu,aleto,cojestdobre,zawszejestpiękne1.Okołodwustulatpóźniej
Sokratespodkreślałnaturalnedążeniekażdegoczłowiekadodobraitakmu
zaufał,żeodważyłsiępowiedzieć:gdybyczłowiekwiedział,czymjestdobro,
nigdyniepopełniłbyzła.Postawiłwięcwcałymswoimżyciunawysiłekpo-
znawaniadobra,wciążsięuczył,mawiał,żenicniewie,wciąższukałwkon-
taktachzludźmiprawdyodobru.Wtradycjihistoriifilozoficznejnazywanogo
idealistąetycznym,zaszufladkowanogo,przylepionomuetykietę,niezaczę-
stowspominając,żebyłtoczłowiekogromnegopanowanianadsobąikonse-
kwentnegowysiłkunadrodzepoznania.Zaswójidealizmponiósłśmierć(399
r.przedChr.)zrąkpospolitychrelatywistówmoralnych,gotowychdlawłasnych
korzyścifałszywiezeznawać,boprzecieżczłowiekijegointeresjestmiarą
wszechrzeczy(Protagoras),gotowychgłosićprawosilniejszegoczyspryt-
niejszegowżyciuspołecznym(Krycjasz),boprzecieżtakapostawaprzynosi
doraźnyzyskisprawdzasięwświeciezwierząt.
Tendramatwalkipomiędzywiarąwmożliwośćpoznawaniadobraisłuże-
niemmucałymswoimżyciemapogardąwobecnaiwnychzwolennikówSo-
kratesa,nieskutecznychpolitycznieiekonomicznie,będziesięodtądwEuropie
rozgrywałjużzawsze.
Nam,podejmującympracęnaddrugimtomemŹródełhumanistykieuropej-
skiejchodzioto,abyświadomośćtejwalkiidealistówzrelatywistamitowa-
rzyszyłaEuropejczykom.Wszyscymamywiedzęidoświadczenie,żeistnieje
zło,aleprzecieżbyłobygoznaczniewięcej,gdybyosłabłodziałanietych,dla
1
Zob.LyraGraeca,wyd.J.M.Edmonds,Harvard1952,TheLoebClassicalLibrary,t.1,
fragm.58,s.224.
