Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Wstępg9
Jużtawielośćmożliwychinterpretacjipokazuje,jakprojektPetrażyckiegojest
rozległyiambitny.Jesttoteżjedenzpowodów,dlaktóregotrudnoPetrażyckiego
flzmieścić”wjakiejśjednejdyscyplinie,anawetdziedzinie,przezcointerpretatorzy
zjednego,ściśleokreślonegoobszaru,mająpoważnyproblemzocenąjegoory-
ginalnościnapolachsąsiednich.ItochybaspotkałopsychologięemocjiPetrażyckiego
–komentowalijągłównieprawnicyisocjologowie.Choćjestemzainteresowany
koncepcjąemocjiPetrażyckiegojakofilozof,tojednakniezamierzamograniczaćsię
tylkodotejperspektywy.Cowięcej,uważam,żenajbardziejodpowiednią
perspektywąbadańemocjijestperspektywainterdyscyplinarna,którauwzględnia
naukibadającepoziomneurofizjologiczny(atakżechemiczny),psychiczny,pojęciowo-
-językowyispołeczno-kulturowy.Przytympoziomumysłowyjestdomenąnietylko
psychologii,alerównież,zjednejstrony,filozofii,azdrugiej–psychiatrii.
AbynależyciezrozumiećtwórczośćPetrażyckiego,dobrzebyłobyumieścićją
wszerszymkontekściehistoryczno-kulturowym.Niematutajnatomiejsca.Warto
jednakzauważyć,żedrugapołowaXIXw.toczas,wktórymścierająsiębardzo
różne–całkiemdobrzeokreślone–tendencjeinurty.Zjednejstronysilnie
dochodzidogłosupozytywizmzainicjowanyprzezAugustaComte’a,nastawionyna
pozyskiwanierzetelnejwiedzyempirycznej.Rozwijasięteżpozytywizmprawniczy.
ZdrugiejstronyznaczenianabierająkoncepcjeewolucjonistyczneKarolaDarwina
iHerbertaSpencera.Wkolejnąfazęrozwoju–główniepodwpływemJohnaStuarta
Milla–wchodziutylitaryzm,którygłosizasadę:jaknajwięcejprzyjemnościdlajak
największejliczbyosób.Rozwijasięidealistycznafilozofiapolityczna.Jestto
równieżczaswielkichreform.LeonPetrażyckimiałpoczucie,żetworzywielkie
ioryginalnedzieła,wjakiejśmierzebyłjednakkształtowanyprzezswojąepokę
3
.
Petrażyckidziałałnaróżnychpolach,zróżnymiefektami.Stosunkowodobrze
znanyjestjegowkładdoteoriiprawa,atakżedopolitykiisocjologiiprawa
4
.
Badacztendążyłdowypracowaniaodpowiedniejmetodologiinaukorazdozrefor-
3
Równieżwaspekciemetodologii:flMetodologiaPetrażyckiegobyłaniejakodzieckiemswego
czasu,tj.stanulogikinaprzełomieXIXiXXw.Opierałsięnadziełachlogikówpopularnychwtymczasie,
jak[ś]Mill,ChristopherSigwartczyWilhelmWundt,zktórymizresztątakżepolemizował”(Woleński
2017:176–177).
4
OtokilkawybranychopiniinatemattwórczościioddziaływaniaPetrażyckiego:flTwórczośćLeona
Petrażyckiegojestzjawiskiemwyjątkowymwdziejachnowożytnejnaukipolskiej.[ś]Zajmowałsię[on]
filozofiąiteoriąrozwojuspołecznego,psychologiąietyką,naukąopaństwieiteoriąprawa,logiką
imetodologią,bywspomniećtylkodziedzinynajważniejsze.Wkażdejznichmiałcośistotnegodo
powiedzenia,[ś]wkażdejsamodzielniewypowiedziałwieleważkichtwierdzeńisformułowałwiele
płodnychpoznawczohipotez”(Kojder1985:XV).Petrażyckinajwiększywkładflwniósłdonaukprawnych
wzakresieteorii,filozofiiisocjologiiprawa;jegodorobekobejmujetakżeprawocywilneipraworzymskie,
aznaukpozaprawnychpsychologię,socjologięogólną,ekonomię,logikę,ogólnąmetodologięnauk,
filozofię.Stądwskazujesięnasystemowycharakterjegodokonańiokreślagojakojednegoznajwiększych
myślicieli,jakichwydałaPolska(W
.Tatarkiewicz)”(Motyka2007:139).flJegonaukowywpływbyłtrwały
