Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
16g1.Kategoriaemocjiwhistoriifilozofii
emocjomznaczniewięcejuwagiicałkowicieodrębneprace
2
.Problematykaemocji
podejmowanabyłaprzezprzedstawicieliróżnychsubdyscyplin,nurtówikierunków
filozoficznych.Otozestawpodstawowychpytań,zktórymimierzylisięmyśliciele
wdziejachfilozofii:Czymsąemocje?Jakiemająwłasności?Jakpowstająemocje?
Jakjepoznajemy(usiebieiinnych)?Ilejestemocji?Ileistniejepodstawowych
emocji?Komumożnajeprzypisać?Czyaniołowieizwierzętamająemocje?Czy
Bógmaemocje?Gdziesąoneusytuowane?Doktóregonależąkrólestwa–ducha
czyciała?Wjakiejrelacjipozostajądorozumu(ipoznawania)?Jakąrolęodgrywają
wmyśleniu,wargumentacjiidyskusji?Czyemocjesąpasywneczyaktywne?Czy
działająautomatycznie?Wjakiejrelacjipozostajądowoli?Sądobreczyzłe(czy
prowadządogrzechu)?Czymożliwajestkontrolaemocjiiichsublimacja?Czyijak
bardzowpływająnadziałanie?Wjakimstopniukierujążyciem?Wjakimstopniu–
oilewogóle–przyczyniająsiędoszczęścia?Jakiepełniąfunkcje(wżyciuosobistym
ispołecznym)?Jakąfunkcjępełniąwprocesiewychowaniaiuczeniasię?Jakąpełnią
funkcjęwżyciumoralnym?Jakąfunkcjępełniąwtwórczościliterackiej,poetyckiej
iartystycznej?Jakąfunkcjępełniąwmetodologiinaukhumanistycznych?Jakąfunkcję
pełnijęzykwnazywaniu,kształtowaniuiwyrażaniuemocji?Tylkonaniektóreztych
pytańudzielonointeresującychisatysfakcjonującychodpowiedzi.Jednakwieleznich
wciążczekanaadekwatnerozwiązania.Niektóreodpowiedzizrodziłynowepytania.
Pewnepytaniazostałyuchylonelubprzybrałyinnąpostać.Zjakąśichczęściązmagają
siędzisiajprzedstawicielenaukspołecznychlubprzyrodniczych.
Podstawoweterminynaoznaczenieuczućczyemocji,jakimifilozofowie
posługiwalisięwstarożytności,apóźniejwśredniowieczu,togreckiesłowoπάθος
(pathos)iłacińskiepassiō(passiōnis),pochodząceodczasownikapati–!doznać’.Oba
oznaczająróżnegorodzajudoznania.Passiōzwykletłumaczonejestjako!uczucie’,
!namiętność’,aleteż!cierpienie’lub!męka’.Włacinieistniałyteżinneterminy,
którymiposługiwalisiępiszącyoemocjach,m.in.affectus,wznaczeniu:!stan
ducha’,!usposobienie’,!uczucie’,!pobudzenie’albo!wzruszenie’lubteżpoprostu
!afekt’.Ponadtoaffectusznaczyćmoże!gwałtownewzruszenie’,!pożądanie’lub
!żądzę’.TerminemtymchętnieposługiwałsięBaruchSpinoza.Naporuszenia
2
Problematykęemocjiwmniejszymlubwiększymstopniupodejmowalim.in.:Sokrates,Platon,
Arystoteles,Epikur,ZenonzKition,Chryzyp,PanajtioszRodos,Seneka,Epiktet,MarekAureliusz,
św.Augustyn,Awicenna,AnzelmzCanterbury,PiotrAbelard,AlbertWielki,św.TomaszzAkwinu,Duns
Szkot,W.Ockham,J.L.Vives,F
.Suarez,R.Burton,R.Descartes,B.Pascal,T.Hobbes,B.Spinoza,J.Locke,
N.Malebranche,B.deMandeville,A.Ashley-Cooper(trzecihrabiaShaftesbury),G.Berkeley,F
.Hutcheson,
T.Reid,D.Hume,J.J.Rousseau,C.A.Helvetius,A.Smith,I.Kant,J.G.Hamann,J.G.Herder,J.G.Fichte,
G.W.FHegel,Novalis,F.W.J.Schelling,F
.Herbart,T.Brown,F.E.Beneke,F
.Nietzsche,G.H.Lewes,
R.H.Lotze,A.Bail,S.Kierkegaard,W.Dilthey,F
.Brentano,W.James,W.Windelband,T.Lipps,J.Dewey,
L.Petrażycki,E.Husserl,M.Scheler,W.Witwicki,M.Heidegger,L.Wittgenstein,K.Ajdukiewicz,E.Stein,
G.Ryle,O.FBollnow,J.P.Sartreiwieluinnych(listaniejestwyczerpująca).
