Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Starożytnośćg23
mną–żewgręwchodzitujakieśdobrolubzło(korzyśćlubkrzywda),i2)sądu,
wktórymakceptujętenstanrzeczy.
WedługChryzypaemocjomniemożnaufać,ponieważsądywartościujące,które
jetworzą,sąfałszywe(jakte,żepieniądze,pijaństwoirozwiązłośćtocośpięknego).
Tegorodzajusądy(emocje)należykontrolowaćijeeliminować.Chryzypwypracował
nawetpraktykęterapeutyczną,któramiaławtympomóc.Niematutajmiejscanato,
żebybliżejprzyjrzećsiętemuproblemowi.Wartojednakpodkreślić,żewterapiitej
niechodzioflzaciskaniezębów”icierpliwewyczekiwanie,ażemocjeustąpią,ani
ozwykłewypieranieemocjilubzaprzeczanieim.Terapiastoickawiążesięraczej
zpewnegorodzajuintelektualnąpracą.Dziękitejpracydanąsytuacjęmożna
zobaczyćwzupełnieinnymświetle.Stoicyczyniątuzałożenie:to,conasniepokoi,to
nierzeczyisytuacje,aleto,wjakisposóbjepostrzegamy.Próbainnegospojrzeniana
danąsprawęmożedoprowadzićdorozładowanianapięciaczywyeliminowaniazłych
emocji
13
.Ztegowynika,żeemocjeniesącałkowiciemimowolne,spontaniczne
iniezależneodnas,jakuważaliniektórzybadaczeemocji.
Niezależnieodtego,czyemocjesąsądami,czybazująnasądach,stoicy
zgodnieuważali,żeemocjemająprzedewszystkimcharakterpoznawczy.Aprzy
tymtwierdzili,żeemocjomzwykletowarzysząwewnętrzneodczucia,którezkolei
skorelowanebyłyzezmianamifizjologicznymi.Ściślerzeczbiorąc,niestanowiły
onejednakintegralnegoelementuemocji.Byłytoraczejporuszeniapoprzedzające
emocję.Ideatapełniejobecnabyłaupóźniejszychstoików,wdoktrynie
pierwszychporuszeń(primusmotus)lubpre-emocji(propatheia,łac.antepassiolub
propassio).Pewneskurczeizmianycielesnemogłybyćteżrezultatemdziałania
emocji
14
.Towszystkoprowadzidowniosku,żeemocjeustoikówniesąwcaletak
prostymizjawiskami,jakbywająniekiedyprezentowane,iniesąwyłączniesądami
umysłu.
13
Wieluznawcówzagadnieniapodkreśladużąskutecznośćstoickiejterapiiwróżnychtrudnych
sytuacjachżyciowych:wobliczulicznychproblemówwrodzinieipracy,wobliczuchorobyiśmierciitd.
Jednakniedajedobrychefektówwpoważniejszychsytuacjachkryzysowychipatologicznych,
wzałamaniachnerwowych,wdepresjiczyróżnychinnychjednostkachchorobowych.Ponieważjest
kierowanadoosóbwpełniużywającychrozumu,niedajedobrychrezultatówwpracyzdziećmi(naten
tematzob.Galen1991;Nussbaum1994;Hadot1998;Sorabji2000;Robertson2010;Łapiński2015).
14
NafizjologicznejstronieemocjikoncentrowalisięprzedewszystkimPosejdonisisławnylekarz
Galen.Tenostatniuważał,żeemocjemogąbyćprzyczynamiwieluchorób,dlategopodkreślałważnąrolę
diety(przedewszystkimzob.Galen,DePlacitisHippocratisetPlatonis(PHP);natematróżnychinterpretacji
emocjiustoikówzob.Annas1992;Nussbaum1994,2001;Sihvola,Engberg-Pedersen1998;Sorabji2000;
Knuuttila2004;Graver2009.Natematpodstawowychzałożeństoicyzmuzob.Edelstein1966;Inwood
2003).
