Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
24g1.Kategoriaemocjiwhistoriifilozofii
Dociekanianatematemocjiwfilozofiiśredniowieczamajądwapodstawowe
źródła.Myślicieletamtegookresuposiłkowalisięprzedewszystkimpewnymi
ideamiwypracowanymiprzezstarożytnych(zwłaszczaPlatona,Arystotelesaczy
stoików),choćczęstoinaczejjeinterpretowali.Drugimźródłemśredniowiecznych
rozważańoemocjachbyładoktrynachrześcijańska.Wartoteżwspomnieć,że
bezpośrednimimpulsemdodyskusjinatematemocjibyływczesnośrednio-
wiecznełacińskieprzekładydziełfilozoficznychimedycznych.Poniżejzreferuję
pokrótcepoglądynaemocjeśw.Augustyna,Anzelma,PiotraAbelardaiśw.
Tomasza
15
.
flZwróciłemsięnastępniedosamegosiebieizapytałem:»Kimjesteś?«Odpowie-
działem:»Człowiekiem«.Amogęwsobierozróżnićciałoiduszę,czylizewnętrzną
iwewnętrznączęśćmojego»ja«”(Augustyn1996,X,6).Dlaśw.Augustynaczłowiek
składasięzduszyiciała.Duszajestważniejsza,boniematerialnaiwieczna.Dusza
–choćodrębnaodciała–ożywiaciałoinimkieruje.Jestduszączującą,rozumną,
posiadającąwolęipragnienia.Augustyndoceniateżciało,główniezpowodów
religijnych(zewzględunawcielenieBoga),alenietylko.Ciałojestbardzoważne
dlaemocji,bowłaśniepoprzezciałoduszaodczuwaemocje.Ztegojednakwynika,
żeistoty,którenieposiadająciała,takiejakBógczyaniołowie,nieprzeżywają
emocji.WdzieleOpaństwieBożymczytamy:fluczucianasze,nawetwtedy,gdysą
praweiodpowiadajązasadomBożym,przynależądotegożycia,aniedotamtego,
któregospodziewamysięnaprzyszłość”(Augustyn1977:149).
Augustynwyróżniłwduszytrzypodstawowewładze:pamięć,intelekt,iwolę:
flTetrzy–pamięć,intelektiwola–stanowiąjednożycie,anietrzy;nietworzą
trzechdusz,alesąjednąduszą;awięcniesątrzemasubstancjami,leczjedną
substancją”(Augustyn1996:X,xi,18).Pamięćobejmujecałebogactwoświata
dostępnegozmysłom,prawanaukiisztukorazprzeżyciaemocjonalne.Augustyn
jakojedenzpierwszychpostawiłpytaniaozależnośćpamięciiemocji,opamięć
emocjiipamięćemocjonalną
16
.Częśćrozumnaduszyzapomocąrozumuniższego
15
Problematykąemocjiwśredniowieczuzajmowałosięwieluinnychmyślicieli,wtymm.in.:
Awicenna,AlbertWielki,DunsSzkot,Ockham(por.Lagerlund,Yrjönsuuri2002;Knuuttila2004:177–286;
Pickavé,Shapiro2012;King2013:167–187).
16
FakttenodnotowałaAgnieszkaKijewska:flSzczególnemiejscezajmująwpamięciuczucia,które
Augustynsprowadzadoczterechpodstawowychrodzajów:pożądania,radości,lękuismutku”(Kijewska
2007:170).Więcejnatentematzob.SheriKatz,MindandMemory.AnIntroductiontoAugustine’s
Epistemology,dostęponline:http://faculty.georgetown.edu/jod/augustine/sheri.Późniejkwestiata
interesowałateżinnych.Naprzykładnafakt,żeemocjezwiększająsiłępamięci,wodrodzeniuzwrócił
uwagęJuanLuisVives.Bardziejwnikliwie,systematycznieieksperymentalniezagadnieniamitymizajęli
siębadaczewspółczesnejpsychologiipoznawczejineuropsychologii.Jednymzrezultatówichbadań
