Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Oźródłachhistoryczno-prawnychdodziejówgubernizachodnich...
11
zarazpoobjęciutronuprzezPawła),atymsamymotwarciapoladlaod-
działywaniaprawarosyjskiegonaziemiachlitewsko-ruskich,obokdawnych
źródełprawapolsko-litewskiego,sięgającychkorzeniamiXVIw.,anawet
epokidawniejszej,musiałypojawićsiętakżeobce.JakuczyłAleksander
Mickiewicz,nprawodawstwojednakpolskienieznikło,żyjeonoizawsze
jestwpewnymdążeniuiwątekwdziejachnieprzerywasię.Prawodawstwo
rosyjskiewpływemogólnymdotykapolskieiusiłujegoprzekształcić”5.
Otóżproblemwzajemnychrelacjiprawapolsko-litewskiego,zwłaszcza
statutowego,zzaborcząpraktyką,jakrównieżprocesjegostopniowej
erozjipodwpływemcorazliczniejszychaktówwydawanychprzezwładze
rosyjskieażdostanowiącegoniewątpliwącezurękrytycznegomomentu
uchylenialitewskiejkodyfikacjiw1840r.,niezostałdotądwsposóbza-
dowalającywyświetlonyprzeznaukęiwymagabadań6.Doichrozwoju
możesięprzyczynićożywieniedziałalnościedytorskiejwzakresieźródeł
prawa,dlategowydajesię,żekrótkiprzeglądatutówibrakówwspółczesnej
naukiwtejwłaśniesferzemożeokazaćsiępożyteczny.
Porozbiorowymdramacienaziemiachlitewsko-ruskichRzeczypospolitej
ObojgaNarodówwcielonychdoRosjipodstawowymźródłemprawapozostał
nManifestamizagłówneprawidłouznany”7IIIStatutlitewskiz1588r.
Choćwczęściprzestarzałyjużzaczasówpolskich,apotemsystema-
tycznieosłabianyprzezmnożącesięaktyrosyjskie,zachowałdokońca,
5BibliotekaKórnicka,00768,A.Mickiewicz,Kursprawacywilnegopolskie-
goihistoriitegożwykładanywWołyńskimLiceumwKrzemieńcuwroku1829przez
P
.AleksandraMickiewicza,nauczycielaprawakrajowegoirzymskiego,k.59,rkps.
6W.Sobociński,RozwójustawodawstwacywilnegowKrólestwiePolskimiwRo-
sjidorosyjskiejreformysądowej.(Zaryshistoryczno-porównawczy),nAnnalesUniver-
sitatisMariaeCurie-Skłodowska.SectioG”1965,t.12,z.4,s.118;J.Bardach,Statuty
litewskiewichkręguprawno-kulturowym,[w:]idem,OdawnejiniedawnejLitwie,
Poznań1988,s.70;idem,Statutylitewskieapraworzymskie,Warszawa1999,s.99
in.;A.B.Zakrzewski,Zmierzchstaropolskiegoprawa,[w:]Zmierzchkulturystaropol-
skiej.Ciągłośćikryzysy,red.U.Augustyniak,A.Karpiński,Warszawa1997,s.47in.;
A.B.Zakrzewski,WielkieKsięstwoLitewskie(XVI-XVIIIw.).Prawo-ustrój-spo-
łeczeństwo,Warszawa2013,s.214,227in.Ostatnioobszerniejotymw:S.Godek,
IIIStatutlitewski…(tamszczegółowaliteratura).
7BUW,2409(nr1),[J.Jaroszewicz],Treśćwykładanejnaukiprawacywilnego,
którymsięrządząprowincjeodPolskidoRosjiwcielone,podługskryptuzr.1830,k.2,
rkps.JaugenAniszczankatwierdził,żewładzerosyjskiezapanowaniaKatarzynyII,
mimodeklaracjiozachowaniudawnychpraw,uniknęłyjednoznacznegooficjalnego
uznaniaStatutuzaobowiązująceźródłoprawa(J.Aniszczanka,InkarparacyjaBiełaru-
siwRasiejskujuImpieryjuzaKaciarynajuII,nSpadczyna”1996,nr3,s.42).
