Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
WSTĘP
19
CzęstowliteraturzeprzedmiotuprzypominasięstanowiskoNi-
kołajaBierdiajewa,któryanalizujeprocesformowaniasięimperium
rosyjskiegozpozycjiistotywładzysamodzierżawia.Dowiódłon,
żeradzieckiepaństwo„stanowitransformacjęideiIwanaGroźnego,
nowąformęstarejhipertrofiipaństwawhistoriiRosji”8,astworzo-
naprzezcaraIwanaGroźnegoznakomitegoteoretykaipraktyka
samodzierżawiakoncepcjaprawosławnegoimperium,wktórym
cartozbawcanarodu,popierającyautokefalięCerkwi,bywtenspo-
sóbzdecydowanieuzależnićodwładzypaństwowej,doskonale
tłumaczy,wjakisposóbprawosławiesprzyjałoprocesowitworzenia
sięsilnegoscentralizowanegopaństwacarstwa.TowłaśnieIwan
GroźnystałsięwzoremwładcyipolitykadlaJózefaStalina;obaj
teżwsamodzierżawiuznajdowaliusprawiedliwienieswojejpolityki
terroru,okrucieństwaiprzemocy,awszystkotowimiędobramo-
carstwa,wimięideicentralizacjiwładzy,umocnieniaabsolutyzmu
jakobezwarunkowejprogresywnejsiływrozwojuspołeczno-poli-
tycznymikulturowymRosji.
Wprawdziewielurosyjskichemigrantów(choćbyAleksander
Sołżenicyn,autorznakomitegoArchipelaguGułag)odrzucatezę,
żemiędzyrosyjskąprzeszłościąasowieckąteraźniejszościąza-
chodzistosunekkontynuacjiidziedzictwapolityczno-kulturowe-
go,obarczajączarazemZachód(ściślej:socjaldemokracjęmark-
sistowską),ideowąodpowiedzialnościązabolszewickąrewolucję,
awkonsekwencjiizakorzeniekomunizmuradzieckiego.Aprze-
cież,jakdokumentujeRichardPipeswRosjicarów,będącejswo-
istąanaliząhistoryczno-socjologiczną,tohistorycznedoświadcze-
niaRosjiwielowiekowatradycjadespotyzmutorowałydrogę
jegowspółczesnejodmianie,jakimbyłkomunistycznytotalitaryzm.
RosjęokreślaPipesmianempaństwapatrymonialnego,tj.państwa,
wktórym„władzapolitycznapojmowanajestiurzeczywistniana
8
N.А.Bierdiajew,Istokiismysłrusskogokommunizma,op.cit,s.152.