Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Sposóbbadaniaimetoda:pluralistycznenarracjeoEuropie…
31
publicznej,ponieważwkońcowymokresieistnieniapaństwsocjalistycznych
autorzypublikującyoficjalnieprzyswajalisobienarracjeoEuropiereprezen-
towanewdrugimobiegu.Takąstrefęgranicznązdefiniowanojakośrodowi-
skoekspertówumiejscowionemiędzyDpodziemiem”iDestablishmentem”
46
,
względniejakotenobszardziałalnościkulturalnej,naktórym-zewzględu
najegoograniczonyzasięg-intelektualiścimoglidebatowaćwmiaręswobod-
nieipluralistycznie
47
.WPolsce,wpublicystycepodziemnej,funkcjonowała
metaforaDdwóchnarodów”opisującaideowyrozłammiędzypaństweminaro-
dem.BronisławGeremek,autorważnychesejówdotyczącychtejproblematyki,
publikowałwdrugimobieguorazpracowałjakohistorykwpaństwowejinsty-
tucjinaukowej48.Działaniaipraktykapisarskapublicystówujawniająistnie-
niesplotuobusfer,którytworzyuchwytnąwkategoriachhistoriispołecznej
podstawędlaporównańianalizytransferunarracjioEuropie.
KonkurencyjneinterpretacjeEuropysąwidocznewtransferzenarracjimiędzy
różnymisferamiprzestrzenipublicznej.NarracjeoEuropiepokonywałygranice
blokówpolitycznych,regionów,atakżesferpublicznychistniejącychwobrębie
poszczególnychspołeczeństw.Intensywnośćkomunikacjiponadistniejącymi
fizycznieimentalniegranicamibyłauzależnionaodliberalizacjiizaostrzania
politykiinformacyjnej,różnorodnościmediów,ruchuturystycznegoihan-
dlu.Jejefektywnośćzależałaodtego,jakizakresswobodywypowiedziistniał
wobszarach,wktórychrecypowanonowenarracje.Restrykcjeodnośniedopre-
zentowanychwsferzeoficjalnejtreścibyłyostrzejszeniżwdrugimobiegu.
Podziemnipublicyścibylitymsamymnarażeninarepresjezestronypaństwa
utrudniająceudziałwwymianie,takiejakm.in.ograniczenieswobodypodró-
żowaniaorazpozbawianiewolności.
Wjakisposóbpodchodzićdoźródeł,abynietracićzoczuwynikających
znichponadgranicznychpowiązańiniestwarzaćobiektówbadania,które
niemiałybyoparciawempirii?Metodycznejeuxd)échelles(gryzeskalami)
pozwalająnaswobodneeksplorowanienakładającychsięnasiebieobszarów
transferuoróżnymzasięgu.Obszarytesąsondowanewramachświadomej,
mającejoparciewempiriiDgry”,którapoleganałączeniuróżnychzasięgów.
Możnajewyznaczaćnatyleszeroko,żeogarnąonetransferywperspektywie
długookresowej,ajednocześniezacieśniać,copozwalauwzględnićcechyjed-
nostkowe49.Takiepodejścieotwieramożliwościinterpretacyjnesięgającepoza
nacjonalizm,regionalizmieurocentryzm50.Analizamiędzynarodowychrelacji
itransnarodowejświadomościniemożepomijaćrelacjinarodowychiświadomości
46J.Šiklová,The„GrayZone”andtheFutureofDissentinCzechoslovakia,DSocialResearch”
1990,nr2(57),s.347-363.
47D.Bathrick,ThePowersofSpeech.ThePoliticsofCultureintheGDR,Lincoln1995,s.37-45.
48B.Geremek,Dwanarody,DKrytyka”1987,nr25,s.5-11.
49Jeuxd)échelles.Lamicro-analysedl)expérience,red.J.Revel,Paris1996.
50A.Wimmer,N.GlickSchiller,MethodologicalNationalismandBeyond.Nation-stateBuilding,
Migration,andtheSocialSciences,DGlobalNetworks”2002,nr2(4),s.301-334.
