Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
iżPolacyzpoczątkówXVwiekubylitakwyjątkowymnarodem,
żemyślelitylkoomiłości,gdywszyscyinnimyślelitylkoowoj-
nach.Otóżtekstuniihorodelskiejjestwypełniony,poprostu,
zwykłądlaowychczasówfrazeologią.Winnychaktachztych
czasów,nawetwumowachpolsko-krzyżackich,spotykamyzda-
niapodobne2.Jesttopięknafrazeologiaówczesnychczasów,anie
żadenpolskiwynalazekczypolskaosobliwość.Jestoczywiście
niedopomyślenia,byPolacyXVwiekumoglisięposługiwaćinną
frazeologiąniżta,którąposługiwałsięwiekXV.Przypuszczenie,
żePolacyzXVwiekumoglimyślećtak,jakmyśląEuropejczycy
zXIXwiekuimiećideaływyprzedzająceEuropęolatczterysta,
jestoczywiścienaiwnymanachronistycznymbłędemmyślenia
historycznego.
Wbadaniachhistorycznychnietylkotrzebapamiętać,żeża-
dennaródniemożewyprzedzaćswejepokiwtensposób,aletrze-
batakżepamiętać,żewszystkojestzmienne,wszystkorelatywne,
żenawettesamenazwy,określającetesamepojęcia,częstonas
zawodzą.
Nurtdziejówniesiezsobąpojęcia,jakwartkistrumieńpo-
rywakamienieiototekamienieniewyglądająjużtak,jakwyglą-
dały.Czytam,żeDługoszbyłpisarzemkatolickim,żenienawidził
wszelkichherezji,żestądnienawidziłizwalczałhusytów.Tak
jest!Oczywiście,żebyłkatolikiem,alejednocześniezzamiłowa-
niemwyszydzałpapieży,cojużmniejsięłączyzpojęciempisarza
katolickiegoXXwieku.AleDługoszżyłwXVwiekuinależałdo
2„Poprzedzaniezawieranychumówwzniosłymi,poetycznymifrazesami
byłowtedyzwyczajempowszechnym-pisałCatwinnymtekście-iby-
najmniejniejedniPolacypisaliomiłości,ainniobiecywalisobietylko
zemstyimorderstwa,jakbymożnabyłomniemaćpodwrażeniem
przemówieńnanaszychakademiach”(UniahorodelskaiNeminem
captivabimus,„Wiadomości”,nr392,4października1953).
11
