Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
tadrugajestczymślepszymodtejpierwszej.Takiestawianiesprawyniema
wogólesensu.Niktprzyzdrowychzmysłachniepowieprzecież,żeprak-
tycznamedycynajestczymśgorszymodpodstawowejfizjologii.
Problemy,zktórymiborykasięochronaśrodowiska,toprzeważnie
skutkidziałalnościczłowieka,bardzodotkliwedlaniegosamego,zwłasz-
czawciąguostatnichkilkudziesięciulat.Tozaś,czymzajmujesięekologia,
tonaturalnezjawiska,występującewbiosferzeodmiliardówlat;natym
tlecałahistoriacywilizacjiludzkiej,anawetczastrwanianaszegogatunku,
sązaledwieepizodem.Cowięcej,zmianywbiosferzepowodowaneprzez
człowiekasąniewielkiewporównaniuzkatastrofami,jakiejużsięwydarzały
wskutekdziałalnościinnychorganizmów(jakchoćbygigantycznykataklizm
sprzeddwóchmiliardówlatwywołanyuwolnieniemtlenudoatmosfery
przezorganizmyfotosyntetyzujące)lubnaskutekzderzeńZiemizastero-
idami.Jednakto,comożewydawaćsiębłahostkąwskaliczasugeologicz-
nego,dlanas,ludzi,możebyćsprawążyciaiśmierci.Nicteżdziwnego,że
fakty,naktórenaukowaekologiaspoglądazdystansem,zpunktuwidzenia
ochronyśrodowiskaczłowiekabudząemocje.Właśniedlategokoniecznejest
zrozumienie,naczympolegająprocesyprzebiegającewbiosferze,odróż-
nianiezjawisknaturalnychodskutkówdziałalnościczłowieka—taksamo
jakpoznaniefizjologiiorganizmuibezbłędneodróżnianiejegonaturalnych
czynnościodchoroby.
Drugimistotnymproblememjestwyodrębnienieekologiispośród
domenybiologii.WielepodręcznikówpowtarzazaOdumem(1977)jego
sugestywnąmetaforębiologiijakotortu,którymożnadzielićnapionowe
sektory„taksonomiczne”(ornitologia,algologia,entomologia)ipoziome
warstwydziedzin(fizjologia,cytologiaczywreszcieekologia).Toobrazowe
porównaniepozostawiajednakwrażenie,żebiologiajakodziedzinaskłada
sięzosobnychirównoważnychpoddziedzin(ktobyzechciał,mógłbysobie
ztortuOdumawydłubaćjednolitykawałek—np.„fizjologięowadów”lub
„ekologięglonów”).Tymczasembiologiajestdziedzinąznaczniebardziej
homogenną;jakwewszystkicheksperymentalnychnaukachprzyrodniczych,
możnasięwniejdopatrzyćstrukturyhierarchicznej:obiektemzainteresowań
biologiijestzjawiskożycia;jejtrzonstanowiąnajogólniejszeteoriewyjaśnia-
jącetozjawisko,awięczasadyfizykiorazautonomicznadlabiologiiteoria
ewolucji.Wszystkiepoddziedzinybiologiiwyodrębniasięzewzględówprak-
tycznych—niemożnaprzecieżzajmowaćsięcałąbiologiąnaraz.Gałęzie
temożnanazwaćprogramamibadawczymibiologii.Zjawiskożyciamożna
badaćwróżnychjegoprzejawach,uprawiającbiologięcząsteczek,komórek,
organizmów,ekosystemówczycałejbiosfery,badającprocesychemiczne,
elektryczneczyteżzachowaniaosobników.
Ekologiajestjednymzprogramówbadawczychbiologii,jednym
zgłównychfilarównaukiożyciu,bożycieniejestzjawiskiemdotyczącym
pojedynczychorganizmów.Ekologiazajmujesięinterakcjamimiędzyorga-
nizmamiifunkcjonowaniemichzespołów.To,coekologięwyróżnia,tonie
14
Rozdział1.Wstęp