Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
46
Rozdział1.Dziejeosadnictważydowskiegodo1918roku
decyzjiniemieckichwładzdogłosudoszłabardzowąska,korzystającaznowootrzy-
manychswobódpostępoważydowskainteligencja.Dotychczasniepodzielniewładzę
wśródŻydówdzierżyłkrągŻydówreligijnych,związanychzkahałem.Sięgającwstecz,
w1860r.władzemiejskiedogrupyprzywódczejMińskazaliczyły:1duchownego
katolickiegoiprawosławnego,2żydowskichrabinów,atakże17urzędnikóworaz
nielicznągrupęnauczycieli.Wdalszychlatachgrupataposzerzyłasięonowych
urzędników-napływającychzgłębiCesarstwaikadręnauczycielską148.
WMińskuwykształtowałasięjednaksłaba,małomiasteczkowaquasi-inteligen-
cjatypuświeckiego,orbitującawokółideiasymilacjiimodernizacjiorazsyjonizmu,
któretoprądydopieronapoczątkuXXw.dotarłydomałychmiasteczekjakwła-
śnieMińsk.ZasymilowaniŻydziwdrugiejpołowieXIXw.niemieszkalijeszcze
wsamymMińsku,lecznatereniepowiatu-wewsiach.BylitoŻydzinapływowi,
zatrudnianiprzezwłaścicielijakospecjaliściwokolicznychdobrach.Wspomnieć
możnaopojedynczychosobach:npisarzulasu”(SzajaGoldsztejn),npisarzuwiej-
skim”(NusymAkerman)igajowym(BaruchRejzner).Ichstopieńasymilacjibył
zapewneróżny,wymuszonyrodzajemuprawianegozawodu.Niewątpliwieodda-
lenieodmiastaisiedzibygminywyznaniowejsprzyjałotegorodzajuprocesom.
Wżydowskichksięgachstanucywilnegowidniejejedenprzypadek,gdzieświad-
kaminowonarodzonegodzieckaniebyliŻydzi.DotyczyJózefaKohna,urzędnika
koleiżelaznejwarszawsko-terespolskiej,którydorabinawcelurejestracjiswego
dzieckaprzyszedłzzawiadowcąstacji,RafałemPozdowskimiWładysławemBer-
nardem,właścicielemdóbrziemskichKrzywica,położonychwniedalekiejodle-
głościodMińska(1867)149.
Trudnodlamałegoośrodka,jakimbyłMińsk,dokładnieprześledzićspołeczne
procesyasymilacyjne
150
iprzeanalizowaćrodzajpoglądówpolitycznychpanujących
wśródspołecznościżydowskiej,ichopinieoświecieikraju,wktórymżyli151.Nie-
wątpliwiewwiększościŻydzimińscyreprezentowalitradycyjnyikonserwatywny
modelżycia152.Przejeżdżającyw1916r.przezMińskScottLidelldokonałnastę-
pującejobserwacji:
148AGAD,RGW/KWM,sygn.4301,k.187.Liczbaurzędnikówrosyjskichpopowstaniu
styczniowymzmieniałasię.OdużymnapływieRosjandopowiatunowomińskiegozgłębi
Cesarstwaświadcząliczby.W1897r.wpowieciemieszkałoich470.PierwajaWsieobszczajał,
s.244.
149APS,ASC/MM,sygn.40,k.25,k.53;tamże,sygn.42,k.83;tamże,sygn.43,k.43.
150Ruchasymilatorskimiałniejednorodneobliczepolityczne.Natentematzob.:K.Zieliński,
Neoasymilacja.PrzyczynekdobadańnadmyśląpolitycznąŻydówpolskich,[w:]Wokółakultura-
cjiiasymilacjiŻydównaziemiachpolskich,red.K.Zieliński,Lublin2010,s.69-84.
151A.Cała,AsymilacjaŻydówwKrólestwiePolskim(1864-1897),Warszawa1989.
152S.Piątkowski,„Abymmógłtupozostać…”.OpróbachprzymusowejakulturacjiŻydów
radomskichwpierwszejpołowieXIXw.,[w:]Wokółakulturacji…,s.43.Odbiciemrealiów
codziennegożyciajestrównieżbogataliteraturawjęzykujidysz,ukazującawarunkiżycia
wXIX-wiecznymsztetlu.
