Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
1.Kompetencjajęzykowadziecka…
23
Gramatyczneaspektyrozwojumowydzieckabyłyprzedmiotemwielubadań
ianaliz.Dowodząone,żeważnymetapemrozwojugramatycznejstronyjęzyka
jesthiperregularyzacja,polegającanaaktywnymuczestnictwiedzieckawpro-
cesiekonstrukcjimowy.Słuchaonowypowiedzidorosłychisamo,wsposób
aktywny,odkrywaregułyjęzykowe,dokonujekorektywtokumówieniaitp.
Początkowodzieckotworzykonstrukcjebłędne,częstostosującniewłaściwe
formy
29
.Wrozwojujęzykowymmożnazaobserwowaćznacznedysproporcje
uposzczególnychdzieci,bowiemdlanabywaniamowyistotnyjestogólnyroz-
wójintelektualnydziecka,jegoaktywność,potrzebypoznawania,płeć,atakże
ogólnewarunkispołeczno-wychowawcze30.
Wsferzeopanowaniajęzykamożemywyróżnićczteryfundamentalnepłasz-
czyzny:fonologiczną(dźwiękową),syntaktyczną(budowaniezdań),seman-
tyczną(znaczeniesłów)orazmorfologiczną(budowaiodmianawyrazów)
1procesopanowywaniamowyzwiązanyjestzrozwojemkażdejznich.Ana-
lizującpierwszązpłaszczyzn(aspektfonologiczny),zwracasięuwagęnato,że
dzieckodopierozczasemumiejętnieposługujesięposzczególnymifonemami:
dzieckopoczątkowocechujezmianapostacisłów
31
.Dokonanosystematyza-
cjitychzmian,którezwiązanesązbłędaminaetapiepłaszczyznyfonetycznej
wrozwojumowydziecka
32
.Opanowaniepoziomufonologicznegojestważne
dlapóźniejszejnaukijęzyka,szczególnąrolęodgrywaonopodczasnaukipisa-
niaiczytania.Znajomośćposzczególnychczęścimowyzwiązanajestzopano-
waniemposzczególnychelementówrzeczywistości.Narastaniesłownikadziecka
naposzczególnychetapachjegorozwojujestwidocznymelementemrozwoju
językowego33.
Umiejętnościjęzykoweuczniawszkolepodstawowejwdużejmierzezależą
odtego,wjakisposóbprzebiegałajegowcześniejszaedukacjajęzykowa.Wlite-
raturzeprzedmiotumożemyspotkaćróżnepropozycjemechanizmówopanowy-
waniagramatykiprzezdziecko.Świadomośćjęzykowakształtujesiędwojako:
naskutekedukacjiszkolnejlubrozwojumyśleniaoperacyjnegoijestonaści-
waniemsięprzezdzieckowypowiedziamidwuwyrazowymi,częstozlepkamiwyrazowymi(por.
SiSZUMAN:Orozwojujęzykaimyśleniadziecka.Warszawa1968).Kolejnymetapemjestbudo-
waniewypowiedziwielowyrazowych.
29AiJURKOWSKI:Ontogenezamowyimyślenia.Warszawa1986,s.70.
30Tamże,s.70180.
31Tamże,s.61.
32Por.LiKACZMAREK:Kształtowaniesięmowydziecka.Poznań1953.Szerzejnatematdiag-
nozyproblemówzwiązanychzmówieniem:KiSZAMBURSKI:Diagnozaniepłynnościmówienia.
W:Diagnozalogopedyczna.Podręcznikakademicki.Red.EiCZAPLEWSKA,SiMILEWSKI.Sopot
2012orazAiCZERNIKIEWICZ,TiWOźNIAK:Diagnozapsychogennychzaburzeńmowy.W:Diag-
nozalogopedyczna…Więcejnatematrozwojumowykomunikacyjnej:LiDYER:Mowadziecka.
Zrozumirozwińmowędziecka.Warszawa2006;ZiDYSARZ:Mowadzieckaawięziuczuciowe
wrodzinie.Bydgoszcz2003.
33Por.EiFILIPIAK:Kontekstyrozwojuaktywności…,s.107.
