Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
16
Doprzełomuantypozytywistycznego
giaszzLeontinoi(485-380)opracowałteorięretoryczną,
przezcowpłynąłnarozwójgreckiejprozy;zajmowałsiętakżeteorią
poezjiscenicznej,ujmującsztukęjakonaśladownictwo,bądźiluzję.
Sztukępojmowanowstarożytnościnaogółjakoumiejęt-
nośćosiąganiazamierzonychcelów(techne).„Umiejętność”zna-
czyłatutaj„znajomośćreguł”.Wydzielanozniejpoezjęjako
tworzonąniewedługreguł,leczpodwpływemnatchnienia.
Platondzieliłsztukęna:
1)wytwórczą(tworzącąprzedmiotynieistniejącewnaturze),
2)naśladowczą(tworzącąobrazyrzeczyizjawisk,awięcobrazy
obrazów)–taostatniabyładlaniegomniejwarta.
Pięknowidziałw„utrzymaniusięwmierzeipro-
porcjonalności”.
NatomiastwedługArystotelesawytwarzaniebyłonaślado-
waniem.Znajdujemyuniegotakżeteorięprzeżyciadziełasztukijako
katharsis:wdoświadczeniukatharsismamiejscepołączenieprzeży-
ciaestetycznegozmoralnym.
Wstoicyzmiepięknobyłowidzianewścisłymzwiązku
zdobremicnotą.
Wepikureizmiesztukabyłapojmowanajakorozrywka(por.
współcz.strukturalizm).
Sceptycyzmgłosiłniemożnośćsensownejnaukiopięknie
iliteraturze(por.współcz.dekonstrukcjonizm).
Plotyn(IIIw.)odrzuciłdefinicjępięknajakosymetrii;opierało
sięonowedługniegonajedności.Sztukaniebyłanaśladowaniemna-
tury,leczucieleśnieniemidei,przejawem(emana-
cją)niewidzialnegowświeciewidzialnym(por.
teoriaikonybizantyjskiej).
UAugustyna(354-430)pięknoznowujestharmonią,kształ-
tem,ładem;zaśsztuka–naśladowaniemrzeczywistościprzezwywo-
ływanieiluzji.
PLATONOLITERATURZE
Platon(427-347)dałpoczątekdwomteoriompoezjiisztuki:mi-
stycznejinaturalistycznej.
