Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
24
Doprzełomuantypozytywistycznego
wydarzyć”8.Historykzatemniejestnaśladowcąisamaformautworu
(np.to,żejestnapisanymowąwiązaną)niegwarantujemucechyna-
śladownictwa,któreurastadorolizasadniczej,dorolicechywyróż-
niającejliteraturę.Inaodwrót–gdybypoeta„przypadkiemprzedsta-
wiłwydarzeniarzeczywiste,nieprzestaniebyćztejracjipoetą,bo
przecieżnicniestoinaprzeszkodzie,byniektóreztegorodzajuzda-
rzeńprzebiegałyzgodniezprawdopodobieństwem”9.Prawdopodo-
bieństwojesttuwięcnietyleprzeciwieństwemrelacjidokumentarnej,
ilekryteriumidentyfikowaniatekstujakoucelowionegoartystycznie
(tekstu,któregoracjąbytujestbycietekstemnieinformującymotym,
żecośbyłoijaktowyglądało,aletekstemspecjalniezorganizowa-
nym).Procesnaśladowaniamawięcpewnecechy,takiejakcelowe
ukonstytuowanieiuporządkowanie,oczyszczeniezwszelkiejprzy-
padkowości,abywyrazićto,coistotneiniezbędne(koniecznedood-
daniaistoty).
Arystotelesstawialiteraturęwyżejodhistoriitakżedlatego,żeta
pierwszaprzedstawiato,coogólne,tadrugazaśto,cojednostkowe:
tadrugaoddajeprawdę,toznaczyokreślarzeczywistośćtaką,jaka
jest,zgodniezdefinicjąprawdyjakozgodnościrzeczy(desygnatu)
zrzeczywistością,tamtapierwszazaśtworzyprawdopodobieństwo,
toznaczy„efekt”prawdy.„Efekt”prawdyzwiązanyjestzaspektem
ogólnikowości,któryposiadanazwa,zjejaspektemgatunkowym,
Platonpowiedziałby,żezideą.To,couidealistyPlatonajestoczywi-
ste,urealistyArystotelesazaskakuje:otoprzyznajeonwyższość
„efektowi”prawdynaddesygnatemprawdy,literaturzenadhistorią.
Innymisłowyporazpierwszyzostajestwierdzonawyższośćprawdy
literaturynadprawdądyskursu,prawdyintuicyjnejnadprawdąlo-
giczną.Arystoteles,przyznającliteraturzewyższośćnadhistorią,
uznawał–jaksięzdaje–wyższośćparadygmatunadodbiciem,meta-
forynaddosłownością,gatunkowościnadjednostkowością,trójwy-
miarowościnaddwuwymiarowością.Innymisłowyuznawałwyż-
szośćjęzykasyntetyzującegonadanalitycznym,asocjującegonad
8Op.cit.,s.26.
9Op.cit.,s.28.
