Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
A.E.Szołtysek,Filozofiawychowaniamoralnego,Kraków2009
ISBN:978-83-7850-345-3,©byOficynaWydawnicza„Impuls”2009
Metafizycznośćosoby
19
machfilozofiikrytycznejformułujetranscendentalizm,wramachktórego
znosiwspomnianądychotomię,wiążącpierwszezdrugimpoprzezkon-
stytucjępodmiotutranscendentalnegoipodmiotuempirycznego,zewska-
zaniemkompetencjikażdegoznich.HusserliWittgensteinwykazali
(każdynaswójsposób),żewarunkiemmożliwościwszelkiegopoznania
empirycznegojestpoznanieaprioryczne(wprzypadkuWittgensteina-
język,twierdzeniagramatyczne,konwencjejakowarunkimożliwości
wiedzy).
Rozłącznośćdotyczącawartościicnót
Arystoteles-jednoznaczniedystansującsiędoontologiiwartościPla-
tona-formułujeetykęnormatywną,wktórejramachrozwijakoncepcję
cnót,nabywanychdrogąprzyzwyczajenia.WEtycenikomachejskiej
stwierdza:„Wynikastądteż,żeżadnazcnótniejestnamznaturywro-
dzona;nicbowiemztego,cojestwrodzone,niedajesięzmienićdzięki
przyzwyczajeniu.”
12
Cnotapoleganapraktycznychnawykach.Arystoteles
wramachetykiformułujenormyspołeczno-kulturowe,czylizwyczajei
obyczaje,nakazyizakazy.WedleArystotelesadobreobyczajeniepowsta-
jązwiedzy,leczzdziałania.
Platon-wspierającsięnaSokratejskiejformulemoralnościdążeń
orazmoralnościobowiązków-formułujeparadygmatwzakresieuprawia-
niaontologiiwartości(aksjologii).Warunkiemkoniecznympoznaniawar-
tościjestoglądduchowy.Wartościniedasię‘znaleźć’nadrodzeempi-
rycznegopoznaniaczyindukcyjnegouogólnianiadanychempirycznych.
Sferawartościjestprymarnawstosunkudoogółuzjawiskświatarealne-
go;bycierzecząwartościowątotyle,copartycypowanietego,cowarto-
ściowe,wwartości.Wartośćniemaswegonosiciela.Wartośćniejesttre-
ściąpojęciaczysądu:wartośćjestistotnościądanąwakcieduchowym:
oglądwartościjestprymarny,zaśujęciejejwłasnościwsiatcepojęćoraz
sądachjestzabiegiemsekundarnym.WedleSokratesaiPlatonacnotama
statuswiedzy:
(1)
jestjednacnotasamawsobieiwniejuczestniczątakie
cnotyszczegółowe,jak:sprawiedliwość,panowanienadsobą,rozsądek,
odwaga,
(2)
cnotajestwiedząotym,cojestdobre,acozłe,
(3)
cnotynie
możnanikogonauczyć,
(4)
niktświadomieidobrowolnienieczyniźle,
(5)
niktniepostępujewbrewprawdzie,którązna,gdyżpoznanewartości
12
Arystoteles:Etykanikomachejska.Tłum.D.Gromska.1102a25-30,1102b30,
1103a5-15.
