Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
3.WyjątkowośćpozycjiHeglawdziejachfilozofiin23
onaodkonkretnychrealiównaszegoistnieniainiedostrzega,żerozdwojenia
człowiekanawymiarzewnętrznyiwewnętrznyniedasięprzezwyciężyćwsposób
wyłączniemyślowy,czylidrogąkontemplacji.Hegelzatracaponadtowiaręwmoc
jednostki,stającwtymwzględziewopozycjiwzględemSchellinga.Włączającją
wzbiorowośćidajączbiorowościprawodowładzynadsferąetyczną,zapomina
on,żeniektórezjednostekdysponująsiłąpozwalającąimnatwórczefunkcjo-
nowaniepozazbiorowościączyteżraczejnajejmarginesie.Hegeloczekujezaś
odjednostkiwyłączniewyrzeczeńnarzeczogólności(państwa).Mówiączwięźle,
niezważaonnanowoczesnąróżnorodnośćsferyjednostkowegoistnienia,co
prowadzigodoprzykrawaniasferyistnieniajednostekdoroliobywatelipaństwa.
Ostatecznymsensemistnieniaokazujesięzaśzwiązekzabsolutem,cowpełni
odpowiadaujęciuchrześcijańskiemu,ztymżewprzypadkuchrześcijaństwa
chodziozwiązekzBogiem.
Zadanie,jakiezostajepostawioneprzedczłowiekiem,nigdyniemożezostać
wpełnizrealizowane(konstruowanieabsolutudlaświadomościniedoprowadza
przecieżnigdydoostatecznegozrealizowaniategocelu),podobniejakwchrześ-
cijaństwiezjednoczeniezBogiemtu,naZiemi,niemożezostaćwpełniurzeczy-
wistnione.DlategoHegeljestjaknajdalszyodprzypisywaniasobiezasługi
odnalezieniaabsolutnejprawdy
44
ijaktwierdząjegobiografowieniebył
nadzwyczajdumnyzeswychfilozoficznychosiągnięć.ZpunktuwidzeniaHegla
istotnejest,byśmyczynilito,naconasrealniestać,czylito,cojestwnaszej
mocy.Podobniejakmyślicielechrześcijańscyzdajesobiesprawę,iżniewszyscy
sąwstanieprzyjąćjegopropozycję,analogiczniedochrześcijańskiego
przekonania,iżniekażdyjestwstanieosiągnąćstanświętości.Wspomniani
biografowiezaznaczająobecnośćuHeglastanupogodyiłagodnejrezygnacji
45
.
Niebuntujesięonprzeciwkoograniczeniomludzkiejegzystencji,leczwznacz-
nymstopniuakceptujejejuwarunkowania.Umiesięcieszyćtym,coonaoferuje
(świadcząotymostatnielatajegożycia),azarazemnapewnymetapieżycia
dochodziondowniosku,iżdokonałwfilozofiitego,codoniegonależało,imoże
pogrążyćsięwswejprywatności.Podtymwzględemznajdujesięwopozycjido
przekonańchrześcijańskichiprezentujeraczejpostawęklasycznegohumanisty.
Przeceniającznaczeniedotychczasowychformrzeczywistościistopieńjejpozna-
nia,popadaonwpostawękonserwatywną,aponadtowniezgodęznajnowszymi
tendencjamikulturyjegoczasów.Potępiapoczucieautonomiinowożytnego
człowieka,wyrażającesięwukierunkowaniunasprawydoczesneibezpośrednio
praktyczne,choćdostrzegaprzesłankijegopojawieniasię.Wiążejezmental-
nościąburżuazyjną,niebędącąjeszczepostawąprawdziwieludzką.Lękającsię
44
Por.A.Gulyga,GeorgWilhelmFriedrichHegel,Leipzig1974,s.249.
45
Por.C.I.Gulian,Hegel...,s.11.
