Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
18
10Wprowadzeniedogeodezjiwyższej
102050Umownyukładziemski–CTS
Opisanepoprzednioszerokość
ϕ
idługość
λ
odnosząsiędochwilowego(mo-
mentalnego)położeniarównikaoraz‘południkaGreenwich,.Wtymukładziewy-
konujesięobserwacjeastronomicznedlawyznaczenia
ϕ
i
λ
.Wykorzystanietakich
obserwacjiwsiecigeodezyjnejwymagaichzredukowania(odniesienia)dotzw.
średniegoukładuziemskiegonazywanegoinaczejumownym(konwencjonalnym)
układemziemskim(CTS–ConventionalTerrestrialSystem).Problemtenwróż-
nymujęciuprzewiniesięparokrotniewnaszymwykładziewzwiązkuzzagadnie-
niamiwykorzystaniaobserwacjiastronomicznychdoorientacjiukładówodniesie-
niawgeodezjiklasycznej[5.2],wykorzystaniaobserwacjisatelitarnychwgeodezji
fizycznej[3.3.8],obliczaniawspółrzędnychsatelityGPS[6.2.4]orazdefiniowania
geodezyjnychukładówodniesieniazapomocąobserwacjisztucznychsatelitów
ipozagalaktycznychradioźródeł[6.6].Ztegopowoduobjaśniamytęproblematykę
wskróciewewprowadzeniudogeodezji.
Mechanikanewtonowska–określającaprzezprawopowszechnejgrawitacji
(1.1)ruchyZiemiijejsatelitów–odnosisiędoukładuinercjalnego,dlategode-
finicjatakiegoukładuorazpowiązanieukładuziemskiegozukłademinercjalnym
majądlageodezjipodstawoweznaczenie.Niegdyświązałosiętozwykorzystaniem
wgeodezjimetodastronomiigeodezyjnej.Wewspółczesnejgeodezjiwykorzystu-
jemyponadtoobserwacjesztucznychsatelitówZiemi[6]orazobserwacjepoza-
galaktycznychobiektówkosmicznych[6.1.3].Corazwiększaprecyzjawyznaczania
orbitsztucznychsatelitówZiemi(obecniedecymetrowa,ajużwkrótceprawdo-
podobniecentymetrowa)wymagabardzodokładnegozdefiniowaniaipraktycznej
realizacjiukładuinercjalnego.Chodziotakiukładodniesienia,któryjeśliniepo-
zostajewspoczynku,toporuszasięruchemjednostajnymprostoliniowym,awięc
bezjakichkolwiekprzyśpieszeń.Układrównikowyużywanywastronomiisferycz-
nej,związanyzjakąśepokąT
0stanowipewneprzybliżenieukładuinercyjnego.
Ponieważukładtenbyłrealizowanyprzezkatalogfundamentalny(FK5)zawiera-
jącypewnąliczbępozycjigwiazdfundamentalnychiichruchóworazprzezsystem
stałychastronomicznych,nazywasięgoNiebieskimUkłademOdniesienia(CRS
–CelestialReferenceSystem),UmownymUkłademInercjalnym(CIS–Conven-
tionalInertialSystem)alborzadziej–GwiazdowymCIS.Początektegoukładu,
umieszczonywśrodkumasyZiemi,doznajepewnychniewielkichprzyśpieszeńze
względunaruchorbitalnyZiemi.Ztegopowodumówisięczasamioukładziequ-
asi-inercjalnym,mającnamyśliukładCRS.
Zadaniawspółczesnejgeodezjiigeodynamikiglobalnej(awpewnymstopniu
równieżgeodynamikiregionalnej)wymagająprecyzyjnegozdefiniowaniairealizacji
układuzwiązanegozZiemią.TakimukłademjestUmownyUkładZiemski(CTS–
ConventionalTerrestrialSystem,alboTRS–TerrestrialReferenceSystem).Począ-
tektegoukładupokrywasięześrodkiemmasyZiemi.OśOzpokrywasięześrednią
osiąobrotuZiemiijestskierowananapółnoc.OśOzjestprostopadładopłaszczyzny
‘średniegorównika)Oxy.Płaszczyznępołudnikapoczątkowego,czylitzw.południk