Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
1.2.2.Aktmowy
Poziominterakcyjnyjęzykajestzorganizowaną
(konwencjonalną)częściągramatykidanegojęzyka,pozwalającą
nanawiązanie,utrzymywanieiorganizowaniekomunikacji
wramachokreślonegoukładudialogicznego(interakcyjnego),
któregopodstawowymielementamisą:obecnośćnadawcy(‘ja’),
odbiorcy(‘ty’),jednościczasu(‘teraz’)imiejsca(‘tu’),orazrelacje
międzynimi,wyrażonewpostaciinterakcyjnejintencjinadawcy.
Głównąjednostkąnapoziomieinterakcyjnymjestaktmowy
(Awdiejew2004,s.17–18).
Fundamentpodteorięaktówmowypołożylibrytyjscy
filozofowiejęzykanależącydotzw.oksfordzkiejszkoły
analitycznej,przedewszystkimJ.Austin(1962)ijegouczeń
J.Searle(1979).
ZasługąAustina,prekursorateoriiaktówmowy,byłoodkrycie
(wyeksponowanie)performatywnej(wykonawczej)mocyjęzyka,
kiedyjestonużywanyjakonarzędziedozmianyrzeczywistości
społecznej.Austinprzyjąłzapunktwyjściarozróżnieniemiędzy
wypowiedziamikonstatywnymi(opisowymi)przeciwstawionymi
wypowiedzeniomperformatywnym(wykonawczym).Rozwijając
dalejteorięperformatywów,Austin(1993)wprowadziłpojęcia
lokucji,illokucjiiperlokucji.
Lokucjatoczynnośćmówieniaoczymś,podczasktórej
odpowiedniejednostkijęzykoweodnosząsiędoodpowiednich
znaczeń;illokucjajestnatomiastczynnościądziałaniajęzykowego
(performancji‘wykonania’),którejcelstanowiregulowanie
zachowańosóbmówiących.Czynnośćperlokucyjnaokreśla
natomiaststopieńoddziaływaniaczynnościmówienia
nainterlokutora(interlokutorów).
Rozróżnieniemiędzytymiaspektamimówienia(czynnościami)
Austin(1993b,s.647)ilustrujenastępująco:
Czynność(A),czylilokucja:„Powiedziałmi:‘zastrzelją’,przezformę
rozkaźnika‘zastrzel’,mającnamyśli‘zastrzelenie’,azapomocąsłowa‘ją’,
odnoszącsiędo‘niej’”;
Czynność(B)czyliillokucja:‘ponaglałlubradził,rozkazywałitd.’mi,bym
