Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Język–myślenie–rzeczywistość.obrazświataukrytywjęzyku
1.1.3.Modeldefinicjikognitywnej
41
Modeldefinicjikognitywnejfljestopartynazasadzierekonstrukcji
podmiotowej,coznaczy,żeopisznaczeniajestzrelatywizowanydoczło-
wieka(wspólnotykomunikatywnej),niejestopisemznaczeniainabstracto0
Opistakipowinienpopierwsze–ujmowaćwszystkiecechyzakodowane
głębokowstrukturzejęzykaiprzypisywanepodmiotowiwsposóbsta-
ły,[ł]podrugie–powinienodtwarzaćwewnętrzneuporządkowanie
cech,zgodnezpoczuciemmówiących[ł]iodpowiadająceutrwalonemu
wjęzyku»naiwnemuobrazowiświata«”[J.Bartmiński1993,s.269].
Definicjaznaczeniaopracowananagruncieanalizetnolingwistycz-
nychokreślanajestmianemfleksplikacjisemantycznej”,flwykraczapoza
zespółcechkategoryzującychidyferencjalnych(koniecznychiwystarcza-
jących)izmierzawkierunkuopisucechtradycyjnieokreślanychjako»ko-
notacyjne«,»asocjacyjne«,abędącychpochodnąwpływunajęzykwielu
czynnikówkulturowych(takichjaksystemywartości,wierzeń,konwen-
cjestyloweigatunkowe).Operujeformułąopisuotwartego.Włączacy-
tatyjakoelementyintegralnedefinicji,tn.nadajeimfunkcjenietylko
ilustracyjne,egzemplifikujące,leczeksplikacyjne,zarównojeśliidzieocy-
tatykliszowane,jakjednorazowe”[J.Bartmiński,R.Tokarski1993,s.59].
Opisznaczenia–wtymujęciu–fluwikłanyjestwrelacje[ł]do»tłapod-
miotowego«,tj.zespołuczynnikówzwiązanychzhomoloquens,jegopod-
stawąiintencjami,obecnymiwtekściewypowiedzi.[ł]Tensposób
rozumieniatłastwarzaperspektywęholistycznegoopisulingwistyczne-
go”[J.Bartmiński,S.Niebrzegowska1998,s.212].flJednostkąpodlegającą
definiowaniujest»przedmiotmentalny«wcałymbogactwiejegocharak-
terystykiutrwalonejwjęzykowymobrazieświata.Ten»przedmiotmen-
talny«jestprojekcją,anieodbiciem,niezależnieodtego,żezwykleistnieje
możliwośćporównywaniago(istwierdzaniapodobieństw)zprzedmio-
temrzeczywistym,dostępnymdoświadczeniuempirycznemu”[J.Bart-
miński1988,s.170].Tenflprzedmiotmentalny”jestujmowanywszcze-
gólnysposób,wpostaciprofilupojęcia[J.Bartmński,S.Niebrzegowska
1998,s.8].
Wiedzaoświeciejestujmowananietylkowpostacipojęć,tworząją
równieżstereotypy.22J.Bartmińskiokreślastereotypjakoflsubiektyw-
dajeszczeokreślonaformaichwerbalizacji,flformuły”–ustabilizowanepołączenia
semantyczneposiadająceformalnąpostać,orazflidiomy”,będąceustabilizowanymi
połączeniamiczystoformalnymi,któreutraciłyjużprzejrzystośćmotywacjiseman-
tycznej.ZdaniemJ.Maćkiewicztowłaśnieflformuły”mająnajwiększąwartośćwpro-
ponowanymprzezniąsposobieodtwarzaniajęzykowegoświata.
22
Inspiracjidobadańnadstereotypamidostarczyłyjęzykoznawstwuopracowania
W.Lippmanna[1922]orazpraceH.Putnama[1975a,362–385].
