Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
36
NormatywneimetodologicznezałożeniakoncepcjiSMSM
prostuzbędne(Wojciechowski2008).Ograniczeniawolnościmogąodnosićsię
przytymwyłączniedosposobówrealizacjiindywidualnychcelów,choćniejest
iniemożebyćzadaniempaństwanarzucaniekomukolwiekkonkretnychnjedy-
niesłusznych”sposobówdziałania.Niemogąonenatomiastkwestionowaćna-
turalnegoprawaczłowiekadoindywidualnejwolności(Kirsch2004).Wwol-
nymspołeczeństwiekażdeograniczeniewolnościwymagarównieżuzyskania
powszechnejzgody.Poparcieniemusibyćprzytymwyrażonewjednomyśl-
nymgłosowaniu.Wystarczy,jakstwierdzaJ.Locke(1690/1992),nmilczącazgo-
da”(tacitconsent)człowiekauzyskującegokorzyścizograniczającychwolność
działańrządualbo,jakproponujekwestionującywystarczalnośćmilczącejzgody
R.Epstein(1985),uzyskanieprzezczłowiekasłusznegoodszkodowaniazaprzy-
jęteograniczenie.Jeślipaństwopoprzezwymuszonetransakcjeodbierajednost-
ceczęśćjejwłasnościiograniczajejwolność,powinnodaćwzamianekwiwalent
lubwiększąkorzyśćjakonależnesłuszneodszkodowanie(ibidem).Należyprzy
tympodkreślić,żepotrzebnydoukonstytuowania(samo)ograniczeńwolności
konsensusmożliwyjestdouzyskaniajedynienapoziomieabstrakcyjnychiogól-
niedefiniowanychprawpodstawowych.Roląpaństwajestsformułowanieinsty-
tucjonalnychramchroniących(takżepoprzezograniczenia)wolnośćjednostki
wyrażonąwprzyznaniuszerokiegowachlarzaprawimożliwościrealizacjiindy-
widualnychpotrzebwzgodziezjednostkowymipreferencjami(np.Hayek1960;
Eucken1952/2004).Natomiastwobszarzewytyczonymprzezchroniącewolność
regułyjednostkisametworząspontaniczny,skomplikowanyporządekspołeczny
stanowiącywypadkowąludzkichdziałań(anieefektjakiegoścentralnegoplano-
wania;Hayek1944/2003).
Racjonalnośćsformułowaniasamoograniczeńwkorzystaniuzwolnościpo-
zytywnejkierujeuwagęwstronęodpowiedzialności-niezbędnegodopełnie-
niakażdejwolności.Prawdziwawolnośćjestwolnościąodpowiedzialnąlub,jak
stwierdzaA.Giddens(1991/2001:290):nWolnośćzakładaodpowiedzialność
działaniawobecinnychiposzanowaniazobowiązańwzględemzbiorowości”39.
1.3.3.Sprawiedliwość
Większośćludziodczuwapotrzebęuczestnictwawsprawiedliwymspołeczeń-
stwie,tj.potrzebęczynieniasprawiedliwościijejdoznawania.Pojęciesprawied-
liwości,takżetzw.sprawiedliwościspołecznej,niezostałojednakdotejpory
jednoznaczniezdefiniowane.Iprawdopodobnienigdyniezostanie,gdyżwzna-
czeniuogólnymnokreślenie«sprawiedliwość»jest(ł)naznaczonenieusuwalną
niejednoznacznościąijedyniezkontekstumożnawywnioskować,czywdanym
wolnościpodatnika,jeśliwymagategorealizacjazadańspołecznych(np.uzasadnianychcelemsprawied-
liwości).
39DlategoteżindywidualnąwolnośćiindywidualnąodpowiedzialnośćS.Ruckdäschel(2000)nazy-
wankategoriamisymbiotycznymi”,aF.A.vonHayek(1960)-kategoriaminnierozerwalnymi”.