Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
kierująsięinteresariusze,„ścieżki”i„punktydostępu”,procesdostosowywaniasięgrupinteresudowielopoziomowegosystemu
politycznego,donowychmetodzarządzaniaitp.Szczegółowobadasięstrategiestosowaneprzezinteresariuszyiadaptowaniaich
dookreślonychetapówprocesupolitycznego.
RelacjegrupinteresuzorganamiUEjakogłównytematbadań
NajwiększymzainteresowaniemwśródbadaczycieszysiętematrelacjimiędzygłównymiinstytucjamiUEaróżnymirodzajami
interesariuszyusiłującymiwspółkształtowaćpodejmowanetamdecyzje.Analizowanyjestnietylkowpływgrupinteresunaprzebiegprac
wtychorganach,agregacjaichinteresów,aleizależnościodwrotne,tj.jakokreślonytryborganizacjiifunkcjonowaniaposzczególnych
instytucjimożeoddziaływaćnamodelreprezentacjiinteresów[31].ZuwaginaszczególnekompetencjeKomisjiEuropejskiejiParlamentu
Europejskiegotowłaśnieteinstytucjeiichsieciwspółpracyzinteresariuszamisągłównymiobiektamianaliz.
Istniejepowszechnykonsensuswśródbadaczycodotego,żenarelacjegłównychorganówUniizgrupamiinteresuzasadniczywpływ
mająwszystkieelementysystemuinstytucjonalnegoUE,amianowicie:trójfilarowastrukturaUnii(nawetpozniesieniuprzeztraktat
lizbońskiformalnego,prawnegopodziału,nadaljestonwyraźniewidoczny),podziałwładzywposzczególnychorganachUEoraz
wertykalneifunkcjonalneichzróżnicowanie.IstnieniewieluodmiennościwpodzialewładzmiędzysystememUEasystemamiwiększości
państweuropejskichpowoduje,żewanaliziekoniecznejestuwzględnieniespecyfikiunijnejstrukturypodziałukompetencji,anawet,
copostulująniektórzy(m.in.BeateKohler-Koch[32]orazCorneliaWoll[33]),traktowaniejejjakostruktury
suigeneris
.
PrzekazywaniekompetencjizpoziomupaństwczłonkowskichdoorganówUEjestistotnedlagrupinteresu,ponieważinstytucje
politycznenietylko„organizująiwłączająkonfliktydopolitykiimogąjezpolitykiwyeliminować”[34],alerównieżstanowiąotym,jak
tekonfliktymogąbyćrozwiązaneiczęstosamewtympośredniczą.NiemalwszyscybadaczegrupinteresuwUEzgadzająsięcodotego,
żeinstytucjeUEnietylkotworządlainteresariuszymożliwościrealizacjiichinteresów[35],aletakżekształtująareny,wramachktórych
zapośredniczanieinteresówsięodbywa.Dlategoprowadzonesąszerokozakrojonebadanianatemat:różnegotypukomitetówiciał
doradczychpowoływanychwceluprowadzeniakonsultacjispołecznych(m.in.badaniaSoniiMazeyiJeremy’ego
Richardsona[36],ChristineMahoney[37],RinusavanSchendelena[38],RobinaPedlera[39]),procesudelegowaniaiprzekazywania
imuprawnieńdecyzyjnychikompetencjiwykonawczych(m.in.praceGerdyFalkner[40]),atakżedziałańwspomagającychgrupyinteresu,
jaknp.pomocfinansowaiorganizacyjna,uprzywilejowanydostępdoprocesówdecyzyjnychidograntów(np.badaniaChristine
Machoney[41])orazpolitykiinstytucjiwzakresieustanawianianormistandardówpostępowaniagrupinteresu,atakżeogólnejpolityki
wobeczorganizowanychinteresów[42].
PrzyznanieKomisjiEuropejskiejwyłącznegoprawainicjatywylegislacyjnejpowoduje,żeodgrywaonaniemaldecydującąrolę
wpierwszymetapieformułowaniapolitykipublicznej,czylitworzeniatzw.agendy(
agendasetting
).Licznebadaniaempirycznepokazują,
żejesttowpoczątkowejfaziecyklupolitycznegonajważniejszypunktkontaktowydlagrupinteresu(m.in.analizySoniiMazey
iJeremy’egoRichardsonaorazKarolinyKarr[43]).Wpóźniejszychfazachcyklutworzeniapolitykigrupyinteresuprzywiązująmniejszą
wagędodziałalnościKE,mimoiżodgrywaonaistotnąrolęjako„strażniczkatraktatów”wewdrażaniuunijnychpolityk.Również
wewnętrznezróżnicowanieKEmawpływnastrategierzecznictwainteresów,rzadkokiedybowiemjestuważanazaciałokolegialne.Grupy
interesuutrzymująrelacjezjednąlubkilkomaodpowiedzialnymizadanedziedzinydyrekcjamigeneralnymiiwzależnościodcharakteru
ispecyfikiichprofiluorganizacyjnegoorazzróżnicowaniahierarchicznegodostosowujądonichswojądziałalność[44].BadaniaJustina
Greenwooda[45]wskazują,żewniektórychprzypadkachmiędzyposzczególnymidyrekcjamigeneralnymiaichpartnerami
konsultacyjnymi,czylieuropejskimifederacjamireprezentującymiinteresysektorowelubponadsektorowe,wytworzyłysięrelacje
ocharakterzeniemalsymbiotycznym,aichinstytucjonalizacjajestwysocezaawansowana.
RównieżParlamentEuropejski,mimoograniczonychwporównaniuzparlamentamikrajowymipaństwczłonkowskichkompetencjami,
jestważnymdlagrupinteresówogniwemwstrukturzeinstytucjonalnejUE.Wyraźniewidocznajestewolucjaaktywnościinteresariuszy
wobecPE,amianowiciewrazzewzrostemzakresukompetencjiinstytucjatazyskujetakżewiększezainteresowaniezestrony
poszczególnychgrupinteresu[46].Mimotonadalutrzymujesięprzekonanie,żepozycjaParlamentuwporównaniuzKomisjąiRadąjest
mniejznacząca,gdyżjegowpływnaprocestworzeniapolitykpublicznychjestzróżnicowanyizależyodtypuprocedurylegislacyjnej.
ZgodniezpodstawamitraktatowymiParlamentEuropejskiwinienbyćreprezentantemobywateliUE,wpraktycejednaknierzadkookazuje
się,żeeuroposłowiewystępująwimieniupaństwczłonkowskich,atakżesąbardziejotwarcinainteresyrozproszone,włączając
tereprezentowaneprzezekologów,konsumentów,organizacjekobiecelubdużegrupyspołeczne,takiejakbezrobotniczyemeryci.
RadaUniiEuropejskiejmającadecydującąpozycjęwprocesielegislacyjnymwydajesięorganem,wokółktóregopowinnakoncentrować
siędziałalnośćrzecznicza.Jednakjakpokazująwynikilicznychbadańempirycznych,taksięniedzieje,główniezewzględunawysoki
stopieńzamknięciaRadynawpływyzewnętrzneorazbrakformalnychiniesformalizowanych„ścieżekdostępu”doniej.Nieoznacza
tobrakumożliwościoddziaływanianaprocesydecyzyjnewRadzie,bowiembardzoczęstorzecznictwoiagregacjainteresówdokonujesię
przezkrajowestrukturyadministracjirządowej,któreprzygotowująstanowiskaistrategienegocjacyjnenaposiedzeniaRady,atakże
krajowegrupyinteresuutrzymująceścisłerelacjezinstytucjamikrajowymi.Tworzonesątzw.krajoweścieżkidostępu,apowstające
koalicjeadministracjikrajowejikrajowychinteresariuszy(częstowspieranychprzeznarodowądelegacjęwPE)występująwroli„obrońców
interesunarodu”[47].Wtymwypadkukrajowawładzawykonawczawystępujejako
gatekeepers
wprocesiezapośredniczeniakrajowych
interesówwpolityceeuropejskiej,cowydajesięzgodnezzałożeniemliberalnegopodejściamiędzyrządowego(intergowermentalizmu)
ozależnościkrajowychgrupodrządównarodowychwreprezentowaniuinteresównapoziomieUE[48].Takdługojakwiększośćpolityk
UEjestwdrażanaprzezinstytucjekrajowe,takdługoRadapozostajeważnymadresatemlobbinguorganizacjikrajowych.
Wydawaćbysięmogło,żeorganywładzysądowniczejzzałożenianiepodlegająnaciskomzewnętrznym.AnalizyPieteraBouwena
iMargaretMcCown[49]poświeconetzw.
litigationstrategy
wskazująjednaknasporadycznewystępowanieaktywnościlobbingowejwobec
TrybunałuSprawiedliwościUE.Pełniącfunkcjesądownicze,TrybunałSprawiedliwościmonitorujeprzestrzeganieprawaUE,interpretujejei
orzekawsprawiezgodnościprzepisówprawakrajowegozsystememprawnymUnii.Procedurawyjaśniająca(
preliminaryrulings
procedure
)umożliwiagrupominteresuskładaniepytańdoTrybunałuSprawiedliwościnatematprawaUE.Jednakżewpraktyceuzyskanie
orzeczeniaTrybunałuwymagatakdużychnakładóworganizacyjnych,finansowychiczasu,żestrategiatarzadkojeststosowana.Nawet
jeślitakieprzypadkisięzdarzyły,toefekty
litigationstrategy
sąnieoczywiste,kosztyfinansowebardzowysokie,aczastrwaniadośćdługi,
cooznacza,żetadroganiemożebyćdostępnadlawszystkichobywateliigrupinteresu,itylkowtedyjestwartaponiesienianakładów,
kiedystawkajestbardzowysoka[50].
Innewątkiwanalizachneoinstytucjonalnychnadgrupamiinteresu
Wperspektywieneoinstytucjonalnejbadanesąmożliwościwpływui„punktydostępu”dlainteresariuszywcałymprocesielegislacyjnym,
zarównowjegonajważniejszychetapach,jakteżanalizowanajest„logikadostępu”(m.in.PieterBouwen[51]),wtymprocedury
konsultacyjne,prowadzeniedialoguobywatelskiegoispołecznego,praktykiwymiany„dóbrizasobów”międzystronami,rodzajeitypy
oferowanychipożądanychzasobów,analizowaneiporównywanestrategierzecznictwainteresówstosowanewobecposzczególnych
organówUnii,sposobyimożliwościprowadzeniapolitykidanejinstytucjiwobecgrupinteresu(dopuszczeniedokonsultacji,finansowe
wsparcie,stymulacjarozwoju„europejskichfederacji”),formalneinieformalneregułyprowadzeniakonsultacji,zarządzaniekomitologią,
relacjezpersonelemadministracyjnym,eurodeputowanymi,atakżebadaneprawneietyczneregulacjedziałalnościlobbingowej.
Rekonstruujesięrównieżizgłębiaprocesinstytucjonalizacjitychrelacji,poszczególneetapyiuwarunkowaniajegoprzebiegu.Między
innymiJustinGreenwood,omawiającrelacjezróżnicowanychgrupinteresuzgłównymiorganamiUnii,wskazujenadwiezasadnicze
„ścieżkidostępu”dlakrajowychieuropejskichorganizacjiorazanalizujeprocesformalizacjiiinstytucjonalizacjitychkontaktów[52].
Perspektywaneoinstytucjonalnadajedodatkowemożliwości,amianowiciepozwalanapodstawiebadańaktywnościlobbingowejokreślić
rolęiznaczenieposzczególnychorganówwsystemiepolitycznymUE.Badaniategorodzajubyłyprowadzonem.in.przezDusana
