Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
14
Rozdział1.Nadrealizm–metaforarzeczywistościalternatywnej
WpierwszymManifestedusurréalisme*odkrywamywzajemnezależno-
ścimiędzywyobraźnią,wolnościąawyalienowaniem,syntezęsnuijawyzysku-
jącejmianonadrzeczywistości,wpływyliteraturypaseistycznejnaekspery-
mentyawangardowe.Bretonwieleuwagipoświęcił„narzędziom”ipraktykom
nadrealistycznym,którychszczegółoweopisymożnaznaleźćrównieżwperio-
dykachliterackich(z„Révolutionsurréaliste”naczele),wlistachartystówdo
ówczesnychosobistości,autorytetówmedycznychiliterackich,wopisach
seansówspirytystyczno-terapeutycznych,wkatalogachwystaw.Nadrealizm
byłfenomenemponadnarodowym,interdyscyplinarnym,atemporalnym.
Niektórzy,wręczfanatyczni,entuzjaścihasełruchuujawnialiskłonnośćdo
nieustannej,niemalmasochistycznej,eksploatacjimarzeńsennych,dozaan-
gażowaniasięwpostulowanieideipolitycznych,dodemonstrowaniaupozo-
rowanychanomaliizachowań.Niewielunadrealistówpozostałowiernych
założeniomprogramowymruchu,oscylującymwokółnadrzeczywistościi...
poezji–najdoskonalszejformieekspresjimetaforyczno-nonkonformistycznej
„czystejwypowiedzi”,którątakotookreślałBreton:
Surrealizmpoetycki,któremupoświęcamtostudium,dotychczasmiałnacelu
przywrócićcałkowitąprawdziwośćdialogu,zwalniającoburozmówcówzobo-
wiązkówuprzejmości.Każdyznichpoprostuprowadziswójmonologniestara-
jącsięczerpaćztegoszczególnejprzyjemnościdialektycznejinienarzucającgo
wżadnejmierzeswojemurozmówcy.
[...]Ci,którzysiępoświęcająsurrealizmowi,niemogągoporzucić,kiedyimsiępo-
doba.Wszystkowskazujenato,żesurrealizmdziałajaknarkotyk;podobniejak
narkotykstwarzapewienstanłaknieniaimożepchnąćczłowiekadostraszliwych
wybuchów2.
Komponentypojęcianadrealizmu
Czyzperspektywylatmożnaokreślić,naileszumnehasłabretonowskiej
teoriisnówstałysię,jakbyśmywdzisiejszychczasachpowiedzieli,formą
„promocjiimarketingu”samegougrupowania,składającegosięzzagorza-
łychindywidualistów?Pojęcienadrzeczywistościwynikaznieustannych
interferencjirzeczywistościisferyonirycznej,nadrealizmzaśjestwyrazem
przemianwkulturze,literaturzeisztucewiekuXX.Łączywsobie,podob-
*Encykl.Filoz.Surrealizmopierasięnawierzewnadrzędnąrzeczywistośćpewnychformskojarzeniowych
dotądlekceważonych,wewszechpotęgęmarzenia,wbezinteresownągręmyśli.Dążydoostatecznegozniszczenia
wszelkichinnychmechanizmówpsychicznychizajęciaichmiejscawrozwiązywaniupodstawowychzagadnieńżycia.
2Surrealizm.Teoriaipraktykaliteracka.Antologia,s.87.
