Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
24
Rozdział1.Nadrealizm–metaforarzeczywistościalternatywnej
kolanachduchaDostojewskiego,ztyłutwarzTeodoraFraenkela,dalejBen-
jaminPéret,JohannesBaargeldiRobertDesnos,Soupault,HansArp
zuniesionąręką,Morise,duchRafaela,Eluard,AragonwobjęciuBretona,
GiorgiodeChiricoiGala26.
Metaforycznyportretzbiorowyniejestwstaniepomieścićwszystkich
twórcówruchu.Należałobyzatemprzedstawićportretalternatywny,czyli
rzeczywisty,czyniącsprostowanie,żeusamychźródełnadrealizmniebyłeks-
plozjąpotencjałuwyobraźniartystówplastyków,mniejlubbardziejprofe-
sjonalnych,tylkoruchemliterackimczyteż...sektą.WotoczeniuBretona
–przypomnijmy:lekarzapsychiatry–znajdowalisięprzedewszystkimpoeci
ipisarze:Aragon,późniejszyautorm.in.Falisnów(1924),Wieśniakapary-
skiego(1926),Traktatuostylu(1928);Eluard,twórcam.in.Różypublicznej
(1934),Biegunaturalnego(1938);Péret,autorgwałtownegoprotestuprze-
ciwkowojniezawartegowpoemacieEpitafiumnapomnikdlapoległychna
wojnie(1928)izbioruSpać,spaćwśródkamieni(1927);Desnos,mającydar
tworzeniawierszywpółśnie(Osobyirzeczy,1930);AntoninArtaud–poeta,
teoretykteatruiaktor,autorm.in.Pępkaotchłani(1925)orazNerwomierza
(1925),bożyszczeartystycznesamegoJean-LouisBarraulta.Wgroniepierw-
szychnadrealistówznalazłsięrównieżSoupault,wywodzącysięzugrupowa-
niadadaistycznego,takjakipóźniejsinadrealistyczniartyści,np.Ernst,Man
Ray,MarcelDuchampiFrancisPicabia.
Belgia„drugąojczyznąnadrealistów”
Tradycjawytwarzanianadrealistycznychprzedmiotówzwiązanajestnieroze-
rwalniezliteraturą.NależytuwspomniećesejBretonaz1924r.,zatytułowa-
nyIntroductionsurlepeudelaréalité,wktórymmowajestowytwarzaniu
przedmiotówzupełnienieużytecznych,nawetmałoestetycznych,określa-
nychpoczątkowoprzezpomysłodawcęjako„oniryczne”.Bretonmiałskłon-
nośćdotworzeniadefinicjipojęćirzeczyoczywistych,samemuutwierdzając
sięwpoczuciuzagrożenia,żeniejestjedynympomysłodawcąitwórcązało-
żeńteoretycznychugrupowania.Przyczynąjegoniepokojustałosiępocząt-
kowomałoznacząceczasopismoukazującesięwBrukseli,zatytułowane
„Correspondance”.Takąnazwęprzyjęłorównieżpierwszestowarzyszenie
nadrealistówbelgijskich,naktórychczelestanęliMarcelLecomte,Paul
NougéiCamilleGoemans.Nietylkooni,aleitamtejsiwspółcześnipisarze
iartyścizwąBelgię„drugąojczyznąnadrealizmu”.
26Por.U.Bischoff,MaxErnst(1891–1976),Köln1987,okładka.
