Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
18
Rozdział1.Nadrealizm–metaforarzeczywistościalternatywnej
SzczególnieBretonstarałsięłączyćwiedzęmedycznązinterpretacjązjawisk
irracjonalnych,anawetbezzgodyhipnotyzowanegodokonywałzapisuwy-
powiedzitegożitraktowałjąjakopotencjalnymateriałliteracki.Spisywał
takżeswojesnytużpoprzebudzeniu,kiedyumysłfunkcjonujenagranicyrze-
czywistości,dążącdostworzeniamelanżugatunkówliterackich,sprowadzo-
nychdo„poème-objet”14.Jakopsychoanalityk-amatornarzucałnadreali-
stycznejkonfraterniobligatoryjnewersjedziałanianiekonwencjonalnego,
ewoluującegozczasemkustanomparanormalnym.
WedługFreuda,wszyscyjesteśmypotencjalniechorzy,albowiemkażdyczłowiek
majakieśzahamowaniapotrzeblubstłumieniapragnień,choćbyokresowo,toteż
każdyjestwjakimśstopniusfrustrowany.Przyczynątegostanujestnieustający
konfliktinapięciemiędzyId,EgoiSuper-ego15.
Frustracjajakoimpulstwórczyniewyjaśniałajednakcałkowicienadre-
alistycznychintencji.Wynikałaonatakżeznieustannegostanunapięciaarty-
stówspowodowanegobrakiem.Destrukcjaizmianaporządkuświatanie
dawałaimpoczuciabezpieczeństwa,jedynieoddalałaichodwejściawposia-
danieideałupiękna,doktórego–równieżwskutekdziedzictwaideałów
romantycznych(cozasprzeczność!)–podświadomiedążyli.
Nadrealistycznakoncepcjaobłędu.
Miłośćczy„pięknokonwulsyjne”?
JedenzeszkicówprogramowychBretonanosiłznamiennytytułPiękno
będziekonwulsyjnealboniebędziegowcale(1937):
Moimzdaniem,piękno–pięknokonwulsyjne–możeistniećtylkozacenęuzna-
niawzajemnegostosunku,któryłączyrozpatrywanyprzedmiotwruchuiwspo-
czynku.Żałuję,żeniemogęzamieścićjakouzupełniającejilustracjidotegotek-
stufotografiidalekobieżnejlokomotywyodwielulatporzuconejwdziewiczym
lesie.Niezależnieodtego,żechęćzobaczeniategowidokuoddłuższegoczasu
wywołujewemnieszczególnepodniecenie,wydajemisię,żeaspekt,niewatpliwie
magiczny,tegopomnikazwycięstwaikatastrofylepiejniżwszelkiinnyprzykład
potrafiskupićodpowiedniemyśli16.
14Zapierwszydokument„poème-objet”możnauznaćwspólnedziełoA.BretonaiP
.Soupaulta
Champsmagnetiquesz1919r.,traktowaneprzezfrancuskichliteraturoznawcówjakopierwszapróba„zapisu
automatycznego”.
15K.Janicka,Surrealizm,Warszawa1985,s.41.
16Surrealizm.Teoriaipraktykaliteracka,s.171.
