Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Wprowadzeniedoserii
PaląceProblemyEdukacjiiPedagogiki
Paląceproblemyedukacjiipedagogikisąpilnedozidentyfikowania.Brakreakcji,odroczenieczyzaniechaniewyrządzaszkodyodalekoidących
skutkach.Należypamiętać,żejeślichcesięrozwiązaćproblem,totrzebagonazwać.Reakcjanateproblemy,anawetantycypacjapowinnabyć
szybka.Najlepiejgdyjestreakcjąnienaproces,lecznajegosymptom.Tojestczasoptymalnegoreagowania.Seriawpisujesięwłaśnie
wtęwersjęprakseologii.Uwzględniaproblemyedukacjiipedagogiki,choćzwiązanesąonezesobą:pierwszenawiązujądopraktykispołecznej,
drugie–dokwestiiteoretycznychnurtującychnaukęowychowaniu.
Naszaseria,ukazującasiępodpatronatemKNPPAN,toksiążkiakademickie(studia,monografie),którychintencjąjest„dopełnianie”
iuaktualnianiepodręczników.„Wsadzamykijwmrowisko”,wywołujemydyskusje,prowokujemy,próbujemyzaangażowaćczytelników
wzmianę,docieramynietylkodoakademików,alerównieżdoszerszejsferypublicznej.Podejmującaktualne,paląceproblemyedukacji
ipedagogiki,zakładamy,iżseriastanowićbędziepunktwyjściadyskusji,atakżezachętędonowychbadań.
MariaDudzikowa,HenrykaKwiatkowska
Dylematypatriotyzmu,nacjonalizmuiustawiczniekształtującejsię
tożsamości.
Wprowadzeniedoksiążki
JerzyNikitorowicz
ZpunktuwidzeniabliskodwudziestoletniejpracynastanowiskukierownikaKatedryEdukacjiMiędzykulturowejwUniwersytecie
wBiałymstokustwierdzam,żeobecniejednymznajistotniejszychpalącychproblemówjestzjawiskopatriotyzmuinacjonalizmu,którewefekcie
ukierunkowujerozwójtożsamościkulturowejczłowieka.Jesttoproblemszczególnieistotnywkontekściezauważanychdylematówintegracji
europejskiej,zjawiskozmienne,dynamiczneonieprzewidywalnychpostawachprzejawiającychsięwemocjachizachowaniach.Ostatnionawet
kumulacjamocypatriotyczno-nacjonalistycznejprzeniosłasięnauniwersyteckieśrodowiska,którezzałożeniabyłyliberalneipotrafiły
prowadzićdialogwtymzakresie.Stądautorzyrozdziałówzawartychwniniejszejksiążcezauważająproblemybezpośrednioipośrednio
związanezpostawamipatriotyzmuinacjonalizmu,analizujątożsamośćidylematyjejkształtowaniasięwkontekściewielorakichuwarunkowań.
Niepróbujemywięcchowaćgłowywpiasek.Dokonujemydiagnoz,próbtłumaczeniaiinterpretacji.Opisujemy,dokonujemyocen,
wartościowaniaimotywujemydorefleksji,wskazującnaróżne,mniejlubbardziejprawdopodobnerozwiązania.Określamypunktwyjścia
dopodjęcianowychprojektówdotyczącychmiejscaczłowiekawewspółczesnymświecie.Przedstawiamyrównieżkonkretnedziałania
edukacyjnelubefektytychdziałań.JakmawiałaHannahArendt,próbujemystawaćcorazwyraźniej,bardziejzdecydowanieiczęściejwwietrze
myśli.
Naturaludzkajestwewnętrzniesprzeczna,aludzkieJajestbardzopojemneiwielopostaciowe.KochamyBogaijednocześnienielubimy
bliźnich,martwimysięośrodowisko,arównocześniezużywamybezpotrzebywielewody,niewyłączamyświatła,śmiecimywlesie.Mamy
łagodneusposobienie,alezmiłościdodrużynynarodowejwyzwalamywsobieagresjęwobecinnych.Cieszymysięróżnorodnościąpoglądów
iupodobań,kontestującodmiennośćreligijnąietniczną,wykluczającinnośćiustawicznieposzukującwrogaikozłaofiarnego.NaszeJawydaje
sięjednocześniesuwerenneizawłaszczone,autonomiczneizależne.Przychodzącnaświat,mamywsobiebagażdziedzictwabiologicznego
ikulturowego,którenasobdarzaiogranicza,krępujeiwyzwala.Myślimy,żemamywolnywybór,żeponosimymoralnąodpowiedzialność
zanaszedecyzje.Jesteśmyjednakczęściąhistoriiizłożonegowspółczesnegoświata,awięcponosimyodpowiedzialnośćzbiorowązaprzeszłość
iteraźniejszość.PamiętamysłowaCyprianaKamilaNorwida,którypisał,żeOjczyznatowielkizbiorowyobowiązek.Czyjakoobywatele,
naktórychciążyregulowaniesprzecznościwielokulturowegoświata,podejmujemytentrud?Zjednejstronymożemykreowaćbogatą,
rozbudowaną,wielowymiarowątożsamość,alezdrugiejpoddajemysiępróbomnarzucaniacorazwęższegosamookreślania,„wciskania”
wgorsetjednowymiarowy.Stajemysięcorazbogatsiwewnętrznie,realizujemysięwwieluwymiarachżycia,ajednaktewymiarynie
wytrzymujązewnętrznegonacisku.Rezygnujemyzważnychpotrzebzrozumienia,porozumienia,naturalnejciekawościpoznawczej,opieramysię
nawiedzypowierzchownejioperujemymitami,stereotypami,uprzedzeniami,tracimyjasnośćiprecyzjęwkreowaniutożsamości.Wyzwalamy
lękioczystośćpolskości,prawdziwośćPolaka.Próbujemyzamykaćsięwpolskości,nakładającgorylemaski.
Wkontekściepowyższegoautorzytekstówprzedstawionychwniniejszejksiążcepodejmująpróbęzwróceniauwagiizachęceniadorefleksjinad
problemempatriotyzmuinacjonalizmu,dylematemzwiązanymzpojmowaniemirealizowaniemobowiązkuwobecOjczyznyiwefekcie
wielowymiarowymkonstruowaniemtożsamościkulturowej,zróżnicowanejiodmienniepojmowanejjakonaszewyobrażenieosobieiwłasnej
kulturze.Zpewnościąniktniewątpiwto,żepatriotyzmjestwartością.Natomiastto,cojestjegoistotąijaksięonprzejawia,jużniejestsprawą
jednoznaczną.Winniśmysięzpewnościązgodzić,żeniejestonwartościąstałą.Jestzmiennywkontekścieprzejawów,zakresuicharakteru.
Wzależnościodsytuacjimożeprzybieraćróżneformy,podobniejaknacjonalizm.Jesttakżezpewnościąnormą,swoistązasadą,któraobliguje
przedwłasnymnarodemimanifestujesięwdążeniudosuwerennościiwolności,odpowiedzialnościzarozwójnarodu,wiernościwartościom
narodowymprzekazywanymzpokolenianapokolenie.Jednakkażdyinaczejtorozumie.Występujewięcpoważnyproblemwokreślaniu
patriotyzmuinacjonalizmu.Zpewnościąpatriotyzminacjonalizmtopostawyztrzemakomponentami:afektywnym,behawioralnym
ipoznawczym.Komponentafektywnymożnaokreślićjakoswoistąpostawęideowo-moralną,przejawiającąsięwsubiektywnychodczuciach
ludzi,wujawnianychprzeznichstanachemocjonalnych,więziiidentyfikacjiznarodemwkontekściesymbolikiserca.Komponentpoznawczy
wiążesięzwiedząhistoryczną,znajomościąlosówiprzeżyć,znajomościąbohaterównarodowych,świadomościąkultywowaniatradycjiitak
dalej.Tenkomponentpołączonyzpoprzednimdotyczyocenyiwartościowaniawydarzeńilosównarodowych,wiążesięzkrytycznymosądem
zachowańczłonkównarodu,refleksjąiracjonalnymwartościowaniemzdarzeń,jakteżwyciąganiemwniosków.Komponentbehawioralnymożna
uznaćzaokreślonąsocjotechnikę,działaniepostrzeganeiwskazywanejakopatriotycznebądźnacjonalistyczne,przejawiającesię
wmanifestowaniuswoichstanówuczuciowychiorientacji,anawetgotowościdopoświęceniażyciadladobrawłasnegonaroduczyokreślonej
idei.ZtymkomponentemwiążąsiętakżeróżneprzejawyuczciwejirzetelnejpracynarzeczOjczyzny,wywiązywaniasięzobywatelskich
obowiązków,uczestnictwowżyciuspołeczno-politycznym,troskaowizerunekkraju,działalnośćnarzeczzachowaniajegosuwerennościiinne.
Zpewnościąistniejąróżnebarwy,odcienieiobliczapatriotyzmuoraznacjonalizmu,poczynającodlokalnego,parafialnego,regionalnego,
poprzeznarodowy,państwowy,ażdoobywatelskiegoicywilizacyjnego.Takteżzostałazatytułowanapierwszaczęśćksiążki:Oblicza
patriotyzmuinacjonalizmu.Jeżelipatriotyzmdojrzałynajczęściejjestzwiązanyzdumą
dokonańnarodu,tonacjonalizmwydajesięprzejawemmałejwiarywjegomożliwości,traktującdotyczącegosprawyjakonajważniejsze,
comożeprowadzićdobezzasadnegowywyższaniasię,megalomanii,absolutyzacjiorazgłoszenianienawiścidoinnychnarodówczygrup
