Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
RozdziałI.Ogólnacharakterystykaprawapracy
25
charakterbezwzględnieobowiązujący,np.prawobezpieczeństwaihigienypracy
nakazuje,abyspawaczpracowałwokularachochronnych–takiegonakazuniemoże
zmienićanipracownik,anipracodawca,aniinspektorpracy.
Wpozostałymzakresiedlaprawapracycharakterystycznesąprzepisyjednostron-
niebezwzględnieobowiązujące,zwanerównieżgranicznieobowiązującymi.Oznacza
to,żepracownikowimożnadaćzawszewięcejniżżądaprzepis(tojestponadustaloną
nimgranicę),alenigdymniej.Jesttozasadauprzywilejowaniapracownika,ustalona
Kodeksempracy(art.18§2),stosowniedoktóregopostanowienieumowymniej
korzystnedlapracownikaniżustaloneprzepisemjestzmocysamegoprawanie-
ważne,azamiastniegoobowiązujeautomatycznieprzepisprawa.Przykładowo
jeżeliwumowieprzyjętoniższąstawkęwynagrodzenianiżustalonaprzepisami,
wówczasstawkatazostajezastąpionastawkąokreślonąprzepisemprawa(bezwzględu
nawolęstron),apozostałewarunkiumowypozostająnadalważne.Jeślijednak
przyjętowyższą,tojestonazobowiązującadlapracodawcy,apracownikowiprzy-
sługujeoniąroszczenie.
6.Zakrespodmiotowy
Prawopracyobejmujepracowników.Pracawykonywanawcharakterzepracow-
nikajestwspółcześnienajbardziejpowszechnąformąpracyzarobkowej.Odpojęcia
,,pracownik’’należyodróżnićokreślenie,,pracujący’’naoznaczeniewszystkich
zawodowoczynnych(aktywnych),obejmującezarównopracowników,jakisamodziel-
niepracujących:rzemieślników,przemysłowców,kupców,indywidualnychrolników
iinnych.Prawopracynieobejmujesamodzielniepracujących.
Sąjednakokreślonegrupypracującychzbliżonepozycjąspołeczną–alenie
prawną–dopracowników,którychprawopracyrównieżnieobejmuje.Sątopracujący,
którzyniesąpracownikami,ozróżnicowanejpodstawieprawnejświadczeniapracy,
amianowicie:
1)wykonującypracęnakładczą,czylichałupnicy–zewzględunaszczególny
wyzysktychosóbprzezprzedsiębiorcówzlecającychimwykonywaniepracyod
powstaniategorodzajupracybylioniszczególnymprzedmiotemzainteresowania
politykispołecznej.Objęcieichustawodawstwemochronnymnapotkałobyjednakna
zasadniczątrudnośćwkontrolijegorealizacji.Chałupnicywykonująpracęnarzecz
określonegoprzedsiębiorstwa,zpowierzonychimprzezniemateriałówiewentualnie
narzędzi,wsposóbokreślonyprzeztoprzedsiębiorstwo,którejestodbiorcąrezultatu
tejpracy.Organizująoniswąpracęsamodzielnieiwswoimdomu(pozazakładem
pracy)wprzeciwieństwiedopracowników.Przyjejwykonywaniumogąkorzystać
zpomocydomowników.RadaMinistrów,stosowniedoodpowiedniegoupoważnienia,
określiławarunkipracychałupnikówwrozporządzeniuz1975r.,wyodrębniającnowy
typumowy–umowęopracęnakładczą–iprzyznającwykonującymjąokreślone
uprawnieniapodobnedopracowniczych(warunkiwypowiedzeniaumowy,urlopy,
uprawnieniazwiązanezmacierzyństwem,ochronęwynagrodzenia,warunkiod-
powiedzialnościmaterialnej,uprawnieniadoświadczeńzubezpieczeniaspołecznego);
