Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
9
zczystympsychizmemaniteżzczystąmaterią).Słusznewydajesięwtym
miejscuprzywołaniekonstatacjiStefanaCzarnowskiego,iż:
(…)towszystko,co,wodróżnieniuodreligii,moralności,estetykiiumiejętności
myślenianazywamypotocznie„kulturąmaterialną”,jesttym,copsychiczne,
przesiąknięteiotoczone–duchoweobliczewszelkichaktówwolijestmaterialnego
uzupełnieniemiodwrotnie
8.
Świadomieteżunikamytu–niecoskompromitowanegowostatnichpiętna-
stulatachwSerbii–terminu„duchowość”,którą(wprzeciwieństwiedonacjo-
nalistyczniezorientowanychintelektualistówserbskich)–tutaj,wśladzaWło-
dzimierzemPawluczukiem–rozumiećbędziemyprzedewszystkimjako„treść
wiaryisposobyjejwyrażaniawżyciuspołecznymiwindywidualnychaktach
jednostek”,bądźteżjakozbiórwierzeńifaktów,zapomocąktórychjednostka
odnajdujesens,niezależnieodtegoczyowewierzeniaifaktydotycząsfery
strictereligijnej,czyteżmieszcząsięwsferzeideologii,filozofiilubobyczaju
9.
Wśródjakżelicznychkoncepcji,uwzględniającychzarównodeterministycz-
no-przyrodnicze,jakteżpodmiotowo-metafizycznesposobydefiniowaniakultu-
ry
10,trudnooczywiściewskazaćtenajbardziejistotnedlanaszychrozważań
propozycjebadawcze.Wydajesięjednak,iżkoncepcjeteologiczne,upatrujące
wkulturzewyższejracjibytu,dostrzegającejejźródławwierze,asenswreali-
zacjicelóweschatologicznych(mającezresztądziśwSerbiiwieluzwolenni-
ków)–winnystaćsiętuważnympunktemodniesienia.Wprzypadkutradycji–
„żywegoorganizmudanejkultury,rozwijającegosięwhistorii”,którejfunkcje
wobeckulturysprowadzająsiędo„transmisji,stabilizacji,interpretacji,identy-
fikacjikulturowejorazwzmacnianiamożliwościadaptacyjnych”
11–poprze-
stańmynajednejtylko(zbardzowielu–procesualniebądźteżprzedmiotowo
wyjaśniającychtermin)propozycji.WujęciusocjologaJanuszaGoćkowskiego
tradycjajest:
(…)ciągłościąwielopokoleniowąposługiwaniasięsystememwzorówmyślenia
idziałania,świadczącychosamookreśleniusięwkwestiitożsamości(…),jestsystemem
wzorówstosowanychimacierząwzorówdopuszczalnych,atakżeformułąwyznaczającą
8S.Czarnowski,Kultura(w:)Wiedzaokulturze.Cz.I:Antropologiakultury.Zagadnienia
iwybórtekstów,oprac.G.Godlewski,L.Kolankiewicz,A.Mencwel,M.Pęczak,wstępired.
A.Mencwel,Warszawa2003,s.32.
9W.Pawluczuk,Ukraina.Politykaimistyka,Kraków1998,s.115.Inaczejjeszczerozumiana
jestduchowośćwznaczeniuteologicznym.Por.np.ks.S.Witek,Teologiażyciaduchowego,Lu-
blin1986,s.14–20orazW.HryniewiczOMI,Chrześcijaństwonadziei.Przyszłośćwiaryiducho-
wościchrześcijańskiej,Kraków2002,s.80–81,85,103.
10Niektórezok.170–jakobliczylibadacze–definicjikulturyomówionezostałynp.(w:)
A.Kłoskowska,Kulturamasowa.Krytykaiobrona,Warszawa1964(wyd.I).Cz.I:Rozumienie
kultury,s.9–23;M.Czerwiński,Kulturaijejbadanie,Wrocław1985(wyd.II),zwłaszczarozdz.
II:Oterminie„kultura”,s.19–40;J.Kmita,Kulturaipoznanie,Warszawa1985,s.9–37;
M.A.Krąpiec,Upodstawrozumieniakultury.Dzieła,t.15,Lublin1991.
11Z.Jasiewicz,Tradycja(w:)Słowniketnologiczny.Terminyogólne,red.Z.Staszczak,War-
szawa1987,s.353–358,cyt.za:L.Miodyński,op.cit.,s.9.
