Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
10
polemożliwychinterpretacjiireinterpretacjiobranej–wspólnej–drogidanejgrupy
społecznej
12.
Naturalnie,przedstawionatuniecoskrótowo,rzecmożna„typologiczna”de-
finicjapojęciatradycjikulturowej
13,mającegoprzecieżdośćszerokieipłynne
granicesemantyczne,stanowićbędziejedenzpodstawowych(leczniejedyny)
punktodniesieniawnaszychbadaniach.Zpewnościąwypadanamwnich
uwzględnićtakżepoglądysocjologówreligii,którzyniekiedytradycjęskłonni
sąpostrzegaćjakoformęstrukturalizującą(wyłącznie)społeczeństwaprzedno-
woczesne.DlaMarcelaGauchetaczyGeorges’aBalandieratradycja:
(…)wyrażastosunekdoprzeszłościijejograniczeń,narzucazgodnośćwynikającązpew-
negokodusensów,awięcwartości,któredecydująozachowaniachjednostekigrup
przekazywanychzpokolenianapokolenie;jestdziedzictwem,któreokreślaiutrzymuje
pewienporządek,zatrzymujączniegojedyniepodstawowemomenty,zktórychczerpie
swąwiarygodnośćisiłę
14.
Wtakimujęciu–choćtrafnewydająsiępowyższekonstatacje–pewnewąt-
pliwościbudząpróbypowiązaniareligii–swoistego„kodusensówtradycji”
15,
któryustanawiaiwyrażaspołecznąciągłość–wyłączniez„prymitywnym”
(niezmiennym)wszechświatemtzw.społeczeństw„tradycyjnych”
16.Próbując
wksiążcezastanowićsięnadpytaniemo„tradycyjność”społeczeństwaserb-
skiego(azdajesięnieulegaćwątpliwości,żeSerbowietowznacznejmierze
„społeczeństwopamięci”,ukierunkowanenapomnażaniedziedzictwa,anie
„społeczeństwozmiany”),wtejchwilizaznaczmyjednak,żewszechświattra-
dycjiiwszechświatnowoczesnościniewydająsięzamkniętymiicałkowicie
przeciwstawnymirzeczywistościami,a„społeczeństwonowoczesne”jest,jak
należysądzić,taksamonieuchwytneiniedającesięjednolicieopisać,jak„spo-
łeczeństwotradycyjne”.Religia(ikonkretnewyznanie)wświeciezdominowa-
nymimperatywemzmianyniemusibyćpostrzeganatylkojako„kulturowy
ślad”niemającywpływunateraźniejszość,spełniającyjedyniefunkcjępamięci,
którazaświadczaoprzetrwaniuświatatradycjiwewszechświecienowoczesno-
ści
17.Przykładzmiandokonującychsięwobrębiewspółczesnejkulturyserb-
skiejprzekonuje,iżmożeonapełnićaktywnąrolę,zarównonapoziomiespo-
łecznym,jakikulturowym.Tymsamym,skłonnijesteśmybardziejprzychylać
siędoantropologicznegoujęciareligii,najczęściejzgodnegozeznanątezą
12J.Goćkowski,Strukturaifunkcjetradycji(w:)Cywilizacja.Tradycja.Ethos.Rozważania
otradycjiiethosie,pracazbiorowapodred.J.BaradziejaiJ.Goćkowskiego,Kraków1998,s.15.
13Por.np.klasycznejużopracowaniapolskichbadaczy:J.Szacki,Tradycja.Przeglądproble-
matyki,Warszawa1971orazidem,Dylematyhistoriografiiideiorazinneszkiceistudia,Warszawa
1991,czyteżZzagadnieńtradycji,red.J.Szmyd,Kraków1985;J.Goćkowski,op.cit.,s.13–49.
14G.Balandier,Ledésorde.Élogedumouvement,Paris1988,cyt.za:D.Hervieu-Léger,Reli-
giajakopamięć,tłum.M.Bielawska,Kraków1999,s.121.
15D.Hervieu-Léger,Religia…,s.124.
16Ibidem,s.121–122.
17O„mocytwórczej”tradycji,azwłaszczareligii,którajestjej„kodemsensów”,przekonuje
D.Hervieu-Léger,całkowicieodrzucającznanątezęNiklasaLuhmannaodyskwalifikacjireligii
wspołeczeństwachnowoczesnych.Ibidem,s.129–130.
