Book content
Skip to reader controlsSkip to navigationSkip to book detailsSkip to footer
Wileńszczyzna:dziedzictwoWielkiegoKsięstwaLitewskiegoczynKresy"?
językiembiałoruskim.NiemaldokońcaXIXwiekumiędzyPolakami
iBiałorusinaminiebyłopoczucianarodowejodrębności.Polacywfolk-
lorzebiałoruskimniewystępowalijakoobcy15.Niecopodobnie(choć
jednakbarierajęzykowaniebyłabezznaczenia)rzeczmiałasięnatere-
nachetnograficznielitewskich16.MichałRömerstwierdził:nLudbiałoru-
ski,jaklitewski[sic!],nieuważałemzacośdlamnieobcego;uważałem
wszystkokrajowe:Litwinówunas,BiałorusinównawschodzieLitwyhi-
storycznej,Polakówpodworachimiastach—zajednącałośćkrajową,
jenoróżnojęzyczną"17.Wwarunkachprzeobrażeńspołecznych,nastę-
pującychpouwłaszczeniuchłopów,potemwokresiezmianzacho-
dzącychwlatachrewolucji1905—1907,zwalczającesięnacjonalizmy
etnicznepociągnęłyzasobązaostrzeniepodziałówwcześniejsłabosię
rysujących.
29
Wileńszczyzna:dziedzictwo
WielkiegoKsięstwaLitewskiego
czy„Kresy”?
WepoceRzeczypospolitejObojgaNarodówWileńszczyznabyłaobsza-
remotaczającymjednązestolicpaństwa,zatemtrudnodoniejstosować
określenie,którebyłobysynonimemodległejprowincjiisymbolempogra-
nicznegopołożenia.JednakjużwpołowiewiekuXVIIwojnazRosją,zdoby-
cieWilnaprzezwojskarosyjskieispaleniemiastauświadamiałykon-
sekwencjesąsiedztwazMoskwą,zaawansowanąwnzbieraniuziemru-
skich".Wnastępnychwiekachtosąsiedztwoprzesądzałooczęstszym
obejmowaniuziemlitewskichmianemterytoriówzagrożonych,corazbar-
15A.Smalânčuk:BelaruskiapalakiabopalakiuBelarusi?W:Pograniczaję-
zyków1pograniczakultur.StudiaofiarowaneE.Smułkowej.Red.A.Engelking
iR.Huszcza.Warszawa2003,s.329.
16WprzysłowiachipowiedzeniachlitewskichdostrzegalnyelementobcościPolaków
iLitwinówwystępowałwodniesieniudoróżnicsocjalnych,stanowych.Dlategodziałacze
litewskiegoruchunarodowegodążylidoutożsamienianegatywnegostereotypunpana"
iPolaka.S.Pivoras:Kształtowaniesięświadomościobywatelskiejwśródchłopstwa
litewskiegoiłotewskiegowkońcuXVIIIiwpierwszejpołowieXIXw.nLituano-Slavica
Posnaniensia"[Poznań]2001,T.8,s.43—66.
17Cytza:J.Sawicki:Oddwuszczeblowościdodwoistości...,s.135.
