Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
1i2i3iKoniecmilenium(XIX–XXwi)
Oilekażdaepokacharakteryzowałasięspecyficznymitruciznami,otyleokresmile-
niumniewątpliwiewpisujesięzjednejstronywnajintensywniejszyrozwójtoksyko-
logiijakodyscyplinynaukowej,zdrugiejzaśstanowinajbardziejprzerażającyokres
wjejhistorii.
ZatwórcęDwspółczesnej”toksykologiiuznajesięhiszpańskiegolekarzaMathieu
Orfila,któryopublikowałTraktatotruciznach(TraitéDesPoisons),dającnaukowepod-
walinytoksykologii.Wartowtymmiejscuwspomnieć,żewtymsamymczasiena
UniwersytecieJagiellońskimdziałałwzakresietoksykologiiprof.JózefMarkowski,
którynapisałRozprawęotoksykologiiwydanąwjęzykupolskim.
Rozwójtoksykologiiniestetymiałswojemroczneoblicze,zapoczątkowanepod-
czasIwojnyświatowej,gdyporazpierwszyużytobronichemicznej–iperytu(gazu
musztardowego)ichloru.Pracenadbroniąchemicznąbyłyprowadzonegłównie
wNiemczechiprzyczyniłysiędopowstaniawieluinnychtrucizn,m.in.związków
fosforoorganicznych.Wtrakciebadańnadnimiokazałosię,żemogąbyćrównieżsto-
sowanejakoinsektycydy
.ZkońcemIwojnyświatowejopracowanobardzopopularny
wpóźniejszymokresieśrodekowadobójczy–DDT(dichlorodifenylotrichloroetan).Syn-
tezęDDTopracowałw1874r.austriackichemikOthmarZeidler,zkoleiwłaściwości
owadobójczetejsubstancjiodkryłSzwajcarPaulMüller,zacow1948r.otrzymałNa-
grodęNoblawdziedziniemedycynyifizjologii.DDTokazałsięrównieżniezwyklesku-
tecznywwalcezmalarią(SriLanka–1946r.).Niemniejjednakzuwaginajegobardzo
dużątrwałośćwśrodowisku(okrespołowicznegorozpaduwglebieto2–15lat)ipo-
winowactwodotkankitłuszczowej(kumulacji)wtkancetłuszczowejzostałwycofany
.
ChociażwokresieIIwojnyświatowejniestosowanobronichemicznej,nie
możnazapomniećoobozachzagłady(głównie–MajdanekiAuschwitz-Birkenau),
wktórychniemieccyfaszyściwspecjalnychkomorachgazowych,stosująccyklonB
(cyjanomrówczanumetylu),wymordowaliok.milionludności,główniepochodzenia
żydowskiego.
OkrespoIIwojnieświatowejmadwaoblicza.Zjednejstronyintensywnachemi-
zacjarolnictwaiprzemysłuchemicznegospowodowałyrozwójtoksykologiiichemii,
zdrugiejzaśzwiększeniuuległyzanieczyszczeniaprzemysłowe.
Tragicznienakartachhistoriizapisałosiękilkaspektakularnychepidemiizatruć,
możnadonichzaliczyćwszczególnościte,doktórychdoszłowJaponii:
y
chorobaItai-Itai,czylimasowezatruciakadmem,którerozpoczęłosięod1910r.
naskutekuwalnianiaznaczącychilościtegopierwiastkawwynikudziałańgór-
niczych;
y
chorobazMinamaty,czylimasowezatruciazwiązkamirtęcioorganicznymiwla-
tach50.XXw.naskutekbiotransformacjinieorganicznychzwiązkówrtęci(II),
którejakoodpadybyłybezprawniewyrzuconeprzezChissoCorporationdo
zatoki,nadktórąleżymiastoMinamata;
8
CZĘŚĆi.PODSTAWYTOKSYKOLOGiiOGÓLNEJ
