Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
28
Wiedzaomotywacji,systemymotywacyjneipodstawoweteoriemotywacji
1.4.Podstawoweteoriepotrzeb(treścimotywacji)
Zadaniemteoriimotywacjijestopisaniemechanizmówpośredniczącychmiędzyjed-
nostkąarealizowanymprzezniązachowaniem.Wielośćteoriirealizującychtakie
zadanieniepowinnadziwić.Jużchoćbyzuwaginaróżnorodnośćmechanizmówod-
powiedzialnychzauruchomienie,ukierunkowanie,podtrzymywanieizakończenie
zachowania,możnabyspodziewaćsięistnieniawieluteoriiszczegółowych,opisują-
cychmechanizmyoddziałującenaposzczególnefazywdrażaniazachowania.Nieza-
skakiwałybyteżodrębneteoriewyjaśniającemechanizmyfunkcjonowaniazachowań
prostychizłożonych,czyteżteorieprezentującewyjaśnieniazróżnychpoziomów,
np.zpoziomubiologicznego,intencjonalnego(afektywnegoipoznawczego)czy
społecznego.Sytuacjajestjednakbardziejskomplikowana.Opróczwymienionych
zróżnicowań,wśróduczonychipraktykówniemarównieżzgodycodoczynników,
którepowinnybyćpodstawąwyjaśnianianakażdymzpoziomów,aninawetcodo
kierunkówposzukiwaniatakichwyjaśnień.Zamiastjednejogólnejteoriizwieloma
teoriamiszczegółowymi,dotyczącymiposzczególnychobszarówwyjaśnianiazacho-
wań,dysponujemywielościąwyjaśnień,zktórychtylkoniektórenawiązujądosiebie
nawzajem,tworzącwspólnyobszardyskusjiteoretycznej.
Takagęstwinateoretycznamożebyćusprawiedliwionawielościąnaukimyślicie-
lipodejmującychpróbyzrozumienia,jakdochodzidodziałaniajednostki–awtym
obszarzesytuująsięopisyiwyjaśnieniamechanizmówmotywacyjnych.Przyobec-
nymstaniewiedzynaukowejniedysponujemyuznanąogólnąteoriądziałanialudz-
kiego.Wyjaśniającludzkiezachowania,badaczeprzywołująrozmaitedawniejsze
próbyporządkowaniatejdziedziny,wktórychnajczęściejnadalspotykasięliteratu-
roweodniesieniadoteoriiracjonalnegowyboruczypotrzeb.
Modeldziałaniaczyzachowanialudzkiego,stanowiącypodstawęteoriipotrzeb,
zwanychteżteoriamitreścimotywacji(Borkowska2007a:317inn.),możnaprzed-
stawićnastępująco:atrybutemjednostkiwkonkretnymmomenciejestpotrzeba,
którawywołujechęćjejzaspokojenia;podwpływemtejchęcijednostkapodejmuje
działania,dążącedozaspokojeniatejczytychpotrzeb.
Rysunek1.1obrazujeschematycznietenproces;oznaczanietylko,żezaspo-
kojeniemożebyćudanebądźnieudane.Nawetpocałkowicieudanymipełnymza-
spokojeniudanejpotrzeby,aconajmniejwrazzupływemczasu,pojawiająsięnowe
potrzeby,wszczególnościtakżeite,którewywołająchęćichzaspokojenia.
Rysunek1.1.Mechanizmpowstawaniaizaspokajaniapotrzebwteoriachtreścimotywacji
Źródło:opracowaniewłasnenapodstawie:Sekuła(2008:19).
Tendośćintuicyjnymechanizmpozostawiaszerokiobszarswobodyróżnorod-
nymteoriom,dotyczącymróżnychrodzajówpotrzeb,któresterujązachowaniami,
