Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
WSTĘP
DavidRiesman,tojegosłówużyłemjakomottatejksiążki,uważał,żenaszakultu-
ra-mającnamyślikulturęamerykańską,awistocietaformacja,którązwykłosię
określaćnazwącywilizacjaeuroamerykańska-dawaładotychczaspriorytetpracy.
Pracabyłanajważniejszą,skupiającąnajwiększezainteresowanie,takżenauki,sferą
życia,formąaktywności.Wkonsekwencjiniewielewiedzieliśmyozabawie,rozryw-
ce,okonsumpcji;oczłowiekuniepracy,oczłowiekuzabawy1.ZdaniemRiesmana,
wdrugiejpołowieXXwiekupowinnanastąpićzmianaperspektywy,jużnieczło-
wiek-wytwórca,aczłowiek-konsumentmiałsięstaćprzedmiotemzainteresowa-
nia.Człowiekkonsumujący,bawiącysię,zatem-konsumującyzabawęirozrywkę;
homoludensnowychczasów,członekspołeczeństwakonsumpcyjnego-zdaniem
amerykańskiegobadacza-czekałnaswojegoodkrywcę-Kolumba.
Zpewnościąrozwójspołeczeństwakonsumpcyjnego,najpierwpodrugiejwojnie
światowejwStanachZjednoczonych,niecopóźniejwEuropieZachodniej,awPolsce
iinnychkrajachpostkomunistycznychpodkoniecXXwieku,skłoniłbadaczydosy-
stematycznychstudiównadcechamitegospołeczeństwa,dozajęciasięproblematyką
konsumpcji,alerównieżdorozważańnadludyzmemiludycznością2.Badaniate,upra-
wianenagrunciesocjologii(socjologiazabawy)iantropologiikulturowej(antropolo-
giazabawy)pozwoliłynawyjściepozadotychczasowykrągpoznawaniatychzjawisk
przezpsychologięczypedagogikę.Pozwoliłynaprzejścieodbiologicznego,instynk-
townego,ponadczasowegotraktowaniazabawy,doujęciajejjakozespołuzachowań
społecznych,zmieniającychsięwrazzezmianącharakteruspołeczeństw.Pozwoliły
takżenaoderwaniesiębadaczyodtraktowaniazabawyjakoformysocjalizacjidziecka;
zajętosięzabawądorosłychijejfunkcjami.Jestto-moimzdaniem-właściwadroga
dorozszyfrowaniaowegoczłowiekabawiącegosię,homoludensnaszychczasów,cza-
sówmasowejkonsumpcji.Ozaawansowaniustudiównadtymiproblemamiświadczyć
możefakt,żedziśmówisięjużonowej,odrębnejdyscypliniebadań,oludologii3.
1
D.Riesman,N.Glazer,R.Denney,Samotnytłum,tłum.J.Strzelecki,Warszawa1996.Pracęwydano
pierwszyrazwroku1950,jejpoprawionewydaniepojawiłosięwroku1989.
2Ludyzm(odłac.ludus-bawieniesię,granie,żartowanie,takżewidowiska,igrzyskapubliczne,
miejscaćwiczeńciałaiumysłu)tocechagatunkowaczłowieka;zakładam,żewszyscyludzie,niezależnie
odmiejscaiepokihistorycznej,wktórejżyją,mająpotrzebę/skłonnośćdozabawy.Mogąjązaspokajać
wrozmaitymstopniu,wrozmaitysposób,oczymdecydujekultura,jejregułyiwzory,którątworząiktó-
rejsąużytkownikamiiprzekazicielami.Przezludycznośćzkoleirozumiemhistoryczniezmiennącechę
ludzkichspołeczeństw,wszystkieprezentująludyczność,leczstopieńjejjestróżnorodny.Sąspołeczeństwa
mniejlubbardziejludyczne,wspołeczeństwachrozwarstwionychposzczególnewarstwyspołecznemogą
sięróżnićludycznością.Cechytejniepotrafimyprecyzyjniezmierzyć,choćistniejąpewnewskaźniki,
któremogłybytemusłużyć:liczbaformzabawy,ilośćczasujejpoświęcanegoitp.
3
Dziejebadańnadzabawą,sposobyrozumieniajejgenezyifunkcjiitd.zob.W.Okoń,Zabawa
arzeczywistość,wyd.2,Warszawa1995.Ludologia-naukaozabawie-raczejniemożebyćuważana
