Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
16
Zabawawdobiespołeczeństwakonsumpcyjnego
ipedagogiki.Znaczniemniejdopowiedzenia,jakdotąd,comożeniecodziwić,mia-
łynaukiokulturze.Stantendasięwytłumaczyć,dopewnegostopnia,dyktatem
poglądówJohanaHuizingi.
DyktatpoglądówJohanaHuizingi
Niedasięzaprzeczyć,żezabawa,wwynikuprzyspieszonychprocesówspołeczno-
-kulturowychwXIXinapoczątkuXXwieku(industrializacja,urbanizacja,emancy-
pacjaupośledzonychdotychczaswarstwspołecznych,wzrostilościwolnegoczasu
itd.),stawałasięzjawiskiem,rodzajemaktywnościludzkiejcorazbardziejznaczą-
cym,obokktóregoniesposóbbyłoprzejśćobojętnie.Refleksjenadzabawązdomi-
nowałoniezwyklesugestywnedziełoJohanaHuizingiHomoludens.Zabawajako
źródłokultury,prezentującepoglądzwanypanludyzmem4.
WarcydzieleHuizingiznajdziemywieleuwag,któremogąsprawiaćwrażenie
uniwersalnych,dotyczącychrolizabawywdziejachludzkiejegzystencji.nZabawa
jestnie-powagą,antyteząpowagi”5,jestnswobodnymdziałaniem”6.nJakkolwiekby
było-czytamywdzieleholenderskiegohistorykakultury-dlaczłowiekadorosłego
iodpowiedzialnegozabawajestfunkcją,którejrówniedobrzemożezaniechać.Za-
bawajestzbyteczna.Potrzebajejstajesiętylkootylegwałtowna,oilewywodzisię
zniejprzyjemność”7.
Winnymmiejscuznajdziemykolejnyistotnytrop,fundamentalnydladal-
szychrozważań.nZabawaniejest»zwykłym«czyteż»właściwym«życiem.Jest
toraczejwykraczanieztakiegożyciawsferętymczasowejaktywnościoswoistych
tendencjach”8.
OdHuizingidowiadujemysiętakże,że:nWsferzezabawynieobowiązująprawa
iobyczajepospolitegożycia”9.Iwreszciepochylamysięnaddanąprzezniegodefi-
nicjązabawy,któratodefinicja-zdaniemwielubadaczy-raznazawszerozwiązała
problemrozumieniategofenomenu:
[...]możnawięc,reasumując,nazwaćzabawęczynnościąswobodną,którąodczuwasię
nnietakpomyślaną”ipozostającąpozazwykłymżyciem,aktóramimotomożecałkowi-
ciezaabsorbowaćgrającego[tj.bawiącegosię-R.K.];czynnością,zktórąniełączysię
żadeninteresmaterialny,przezktórążadnejniemożnaosiągnąćkorzyści,któradokonu-
jesięwobrębiewłasnegookreślonegoczasuiwłasnej,określonejprzestrzeni;czynnoś-
ciąprzebiegającąwpewnymporządkuwedługokreślonychregułipowołującądożycia
4J.Huizinga,Homoludens.Zabawajakoźródłokultury,tłum.M.Kurecka,W.Wirpsza,wyd.2,
Warszawa1985.
5Ibidem,s.17.
6Ibidem,s.20.
7Ibidem,s.20-21.
8
Ibidem,s.21.Zabawa:nTocoś,coniejest»zwyczajnymżyciem«,znajdujesiępozaprocesem
bezpośredniegozaspokajaniakoniecznościiżądz,anawetprocesówprzerywa”(s.22).
9Ibidem,s.27.
