Żywienie zwierząt i paszoznawstwo. Tom 2. Podstawy szczegółowego żywienia zwierząt

Dorota Jamroz

Uzyskaj dostęp

Zakup książkę

ISBN/ISSN:

978-83-01-18252-6

DOI:

Wydawnictwo:

Wydawnictwo Naukowe PWN

Rok wydania:

2015

Liczba stron:

604

XML:ISBN/ISSN:

ONIX MARC21

Bibliografia:

. Żywienie zwierząt i paszoznawstwo. Tom 2. Podstawy szczegółowego żywienia zwierząt. Red. Jamroz, Dorota . Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2015, 604 s. ISBN 978-83-01-18252-6

Bibliografia refWorks:

RT Book, Whole

SR Electronic(1)

A2 Jamroz, D.

T1 Żywienie zwierząt i paszoznawstwo. Tom 2. Podstawy szczegółowego żywienia zwierząt

PB Wydawnictwo Naukowe PWN

PP Warszawa

YR 2015

SN 978-83-01-18252-6

Bibliografia BibTex:

@Book{ 157367, author = "", editor = "Jamroz, Dorota", title = "Żywienie zwierząt i paszoznawstwo. Tom 2. Podstawy szczegółowego żywienia zwierząt", publisher = "Wydawnictwo Naukowe PWN", year = "2015", address = "Warszawa", isbn = "978-83-01-18252-6" }

Bibliografia endNote:

TY - BOOK

AU -

ED - Jamroz, Dorota

TI - Żywienie zwierząt i paszoznawstwo. Tom 2. Podstawy szczegółowego żywienia zwierząt

PB - Wydawnictwo Naukowe PWN

CY - Warszawa

PY - 2015

SN - 978-83-01-18252-6

ER -

Netografia (standard APA):

. Red. Jamroz, Dorota. Żywienie zwierząt i paszoznawstwo. Tom 2. Podstawy szczegółowego żywienia zwierząt [baza danych online] Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2015 [dostęp: 03 05 2024]. Dostęp w Ibuk Libra: https://libra.ibuk.pl/reader/zywienie-zwierzat-i-paszoznawstwo-tom-2-podstawy-szczegolowego-dorota-jamroz-157367.

biologia, żywienie, zwierzęta, żywienie zwierząt, paszoznawstwo, pasze, składniki pasz

Druga część podręcznika akademickiego dotyczącego żywienia zwierząt i paszoznawstwa. W tomie tym autorzy omówili podstawy szczegółowego żywienia zwierząt - bydła, owiec, kóz, świń, koni, kur, indyków, gęsi, kaczek, strusi, bażantów, przepiórek, pe...

Więcej

ISBN/ISSN:

978-83-01-18252-6

DOI:

Wydawnictwo:

Wydawnictwo Naukowe PWN

Rok wydania:

2015

Liczba stron:

604

XML:ISBN/ISSN:

ONIX MARC21

1. ŻYWIENIE BYDŁA18
1.1. Żywienie krów mlecznych Andrzej Potkański18
1.1.1. Porównanie składu mleka i siary18
1.1.2. Czynniki wpływające na pobranie paszy19
1.1.3. Fermentacja węglowodanów w żwaczu, jej wpływ na kierunek i wielkość produkcji21
1.1.4. Zapotrzebowanie bytowe krów na energię i białko24
1.1.5. Zapotrzebowanie produkcyjne krów na energię i białko, wynikające ze składu chemicznego mleka25
1.2. Wymagania pokarmowe bydła mlecznego Zygmunt Maciej Kowalski28
1.2.1. Związki azotowe niebiałkowe w żywieniu krów mlecznych28
1.2.2. Białko chronione w żywieniu krów mlecznych30
1.2.3. Aminokwasy w żywieniu krów mlecznych, aminokwasy chronione31
1.2.4. Zawartość mocznika w mleku jako wskaźnik właściwego zbilansowania energetyczno-białkowego dawek dla krów mlecznych33
1.2.5. Zawartość włókna w dawce pokarmowej dla krowy mlecznej34
1.2.5.1. Substancje buforujące odczyn płynu żwacza36
1.2.6. Zapotrzebowanie na składniki mineralne i witaminy37
1.2.5.2. Dodatki zmieniające przebieg fermentacji w żwaczu37
1.2.7. Żywienie krów w poszczególnych okresach laktacji46
1.2.7.1. Okres okołoporodowy46
1.2.7.1.1. Okres zasuszenia46
1.2.7.1.2. Okres wczesnej laktacji (faza rozdojenia)51
1.2.7.2. Okres pełnej laktacji58
1.2.8. Wartość pokarmowa pasz w żywieniu krów mlecznych60
1.2.8.1. Zielonki w żywieniu krów60
1.2.8.2. Kiszonki w żywieniu krów62
1.2.8.3. Inne pasze objętościowe stosowane w żywieniu krów mlecznych65
1.2.9. Pasze treściwe67
1.2.10. Systemy zadawania pasz dla krów mlecznych – technika żywienia69
1.2.10.1. Przegląd systemów podawania pasz dla krów mlecznych71
1.2.11. Choroby wynikające z nieprawidłowego żywienia krów mlecznych74
1.2.11.1. Problemy zdrowotne związane z nieprawidłowym funkcjonowaniem przewodu pokarmowego75
1.2.11.2. Choroby i zaburzenia metaboliczne81
1.2.12. Wpływ żywienia krów na skład mleka89
1.3. Żywienie cieląt Włodzimierz Nowak93
1.3.1. Fizjologiczne podstawy żywienia cieląt94
1.3.2. Siara97
1.3.3. Mleko odtłuszczone100
1.3.4. Odchów tradycyjny100
1.3.5. Preparaty mlekozastępcze101
1.3.6. Zakwaszony preparat mlekozastępczy w odchowie cieląt103
1.3.7. Odchów skrócony103
1.3.8. Odchów intensywny105
1.3.9. Mieszanka treściwa starter i woda105
1.3.10. Zaburzenia trawienia i metabolizmu u cieląt106
1.3.11. Odchów jałówek rasy polski hf108
1.4. Żywienie buhajów rozpłodowych Juliusz Strzetelski112
1.5. Żywienie bydła opasanego115
1.5.1. Fizjologiczne uwarunkowania przebiegu opasu115
1.5.2. Skład organizmu i tuszy opasów117
1.5.3. Zapotrzebowanie na składniki pokarmowe121
1.5.4. Pasze stosowane w opasie124
1.5.5. Zasady żywienia i układania dawek pokarmowych129
1.5.6. Systemy opasania i żywienia opasów131
1.6. Żywienie krów mamek141
2. ŻYWIENIE OWIEC Franciszek Borowiec153
2.1. Przewód pokarmowy owcy i jego funkcja153
2.2. Potrzeby pokarmowe owiec155
2.3. Żywienie owiec matek w systemie tradycyjnym156
2.3.1. Okres przygotowania do stanówki i stanówka156
2.3.2. Okres kotności maciorek158
2.3.3. Okres laktacji161
2.3.4. Maciorki zasuszone163
2.4. Żywienie tryków164
2.5. Wychów jagniąt166
2.5.1. Tradycyjny wychów jagniąt167
2.5.2. Wcześniejsze odsadzanie jagniąt169
2.5.3. Odchów jagniąt z zastosowaniem preparatów mlekozastępczych170
2.6. Żywienie jagniąt odsadzonych i młodzieży171
2.6.1. Żywienie maciorek od 3–4 miesiąca do 18 miesięcy171
2.7. Tucz jagniąt172
2.6.2. Żywienie tryczków od 3–4 miesiąca do 18 miesięcy172
2.7.1. Tucz intensywny173
2.7.1.1. Tucz mleczny173
2.7.1.2. Tucz do 30 kg masy ciała174
2.7.2. Tucz średnio intensywny175
2.7.2.1. Tucz pastwiskowy175
2.7.2.2. Tucz stacjonarny176
2.8. Żywienie owiec w systemie INRA, 1988178
2.7.3. Tucz przedłużony178
2.8.1. Żywienie maciorek180
2.8.1.1. Okres zasuszenia180
2.8.1.2. Okres stanówki181
2.8.1.3. Okres ciąży182
2.8.1.4. Okres laktacji183
2.8.1.5. Zdolność pobrania paszy186
2.8.2. Żywienie jagniąt rzeźnych188
2.9. Żywienie a produkcja wełny189
3. ŻYWIENIE KÓZ MLECZNYCH I ODCHÓW KOŹLĄT Zygmunt Maciej Kowalski193
3.1. Zwyczaje żywieniowe kóz193
3.2. Strawność składników pokarmowych194
3.3. Zapotrzebowanie kóz na składniki pokarmowe195
3.3.1. Zapotrzebowanie na energię195
3.3.2. Zapotrzebowanie na białko196
3.3.3. Zdolność pobrania paszy (ZPP)196
3.3.4. Zapotrzebowanie na składniki mineralne i witaminy199
3.4. Pasze stosowane w żywieniu kóz200
3.3.5. Zapotrzebowanie kozłów na składniki pokarmowe200
3.3.6. Zapotrzebowanie kóz na wodę200
3.5. Żywienie w poszczególnych okresach laktacji205
3.5.1. Żywienie w okresie zasuszenia206
3.5.2. Żywienie w okresie wczesnej laktacji208
3.6. Odchów koźląt209
3.5.3. Żywienie w II połowie laktacji209
3.5.4. Żywienie kóz karmiących koźlęta tuczone (opasane)209
3.6.1. Zapotrzebowanie koźląt na składniki pokarmowe209
3.6.2. Wykoty i pojenie siarą210
3.6.3. Systemy odchowu koźląt211
3.6.4. Pasze stosowane w odchowie koźląt213
3.6.5. Odsadzanie214
3.7. Żywienie młodzieży hodowlanej po odsadzeniu215
3.8. Tucz koźląt216
4. ŻYWIENIE ŚWIŃ219
4.1. Fizjologiczne podstawy żywienia loch Bogusław Fuchs219
4.1.1. Okres krycia223
4.1.2. Okres prośności225
4.1.3. Laktacja231
4.1.4. Szacowanie potrzeb pokarmowych i ich pokrycie233
4.1.5. Charakterystyka dawek dla loch237
4.1.6. Choroby loch związane z czynnikami żywieniowymi246
4.2. Żywienie prosiąt i warchlaków Jan Tywończuk, Krzysztof Lipiński251
4.2.1. Fizjologiczne podstawy żywienia prosiąt252
4.2.2. Okres karmienia siarą i mlekiem252
4.2.2.1. Siara (colostrum)252
4.2.2.2. Absorpcja gammaglobulin253
4.2.2.3. Mleko254
4.2.2.4. Pasza stała254
4.2.2.5. Rozwój przewodu pokarmowego255
4.2.3. Zapotrzebowanie prosiąt na składniki pokarmowe257
4.2.4. Żywienie prosiąt po odsadzeniu w wieku 7 lub 21 dni259
4.2.5. Choroby prosiąt uwarunkowane żywieniem266
4.2.6. Żywienie warchlaków269
4.3. Żywienie młodych loszek reprodukcyjnych270
4.4. Żywienie knurków273
4.5. Żywienie knurów274
4.6. Żywienie tuczników Eugeniusz Grela277
4.6.1. Fizjologiczne podstawy żywienia tuczników277
4.6.2. Intensywność wzrostu i tuczu278
4.6.3. Skład ciała i tuszy tuczników280
4.6.4. Jakość mięsa282
4.6.5. Zapotrzebowanie tuczników na składniki pokarmowe284
4.6.6. Systemy żywienia tuczników290
4.6.7. Układanie dawek pokarmowych dla tuczników293
4.6.8. Choroby tuczników powodowane nieprawidłowym żywieniem294
5. ŻYWIENIE KONI Franciszek Brzóska298
5.1. Pobieranie paszy i procesy trawienne u koni298
5.1.1. Jama gębowa i zęby300
5.1.2. Żołądek301
5.1.3. Jelito cienkie302
5.1.4. Jelito grube302
5.2. Zapotrzebowanie koni na składniki pokarmowe303
5.2.1. Zapotrzebowanie na energię303
5.2.2. Zapotrzebowanie na białko309
5.2.3. Zapotrzebowanie na składniki mineralne312
5.2.4. Zapotrzebowanie na witaminy315
5.3. Praktyczne aspekty żywienia koni318
5.3.1. Klacze318
5.3.2. Źrebięta319
5.3.3. Ogiery322
5.3.4. Konie rosnące323
5.3.5. Konie pracujące lekko323
5.3.6. Konie pracujące średnio i ciężko324
5.3.7. Konie ras małych326
6. ŻYWIENIE KUR Dorota Jamroz 6.1–6.8; Jerzy Koreleski 6.9–6.10328
6.1. Specyfika utrzymywania i żywienia kur niosek328
6.2. Skład jaja, wpływ żywienia na nieśność i zawartość składników w jaju330
6.3. Żywienie kurek w okresie odchowu333
6.4. Żywienie kur stad towarowych335
6.5. Żywienie kur stad reprodukcyjnych342
6.6. Systemy utrzymywania i żywienia kur343
6.7. Układanie dawek pokarmowych i składu mieszanek treściwych344
6.8. Żywienie kogutków w odchowie i kogutów w okresie reprodukcyjnym344
6.9. Żywienie kurcząt rzeźnych345
6.9.1. Zapotrzebowanie na energię, białko, składniki mineralne, witaminy347
6.9.2. Wykorzystanie składników pokarmowych349
6.9.3. Włókno pokarmowe w żywieniu kurcząt rzeźnych350
6.9.4. Metody poprawiające wykorzystanie paszy, stosowanie dodatków paszowych351
6.9.5. Układanie składu mieszanek treściwych dla kurcząt rzeźnych352
6.10. Choroby kurcząt i kur uwarunkowane żywieniem353
7. ŻYWIENIE INDYKÓW Jan Jankowski358
7.1. Specyfika trawienia i żywienia indyków358
7.2. Żywienie indyków hodowlanych360
7.2.1. Żywienie indyków w okresie wychowu360
7.2.2. Żywienie indyków w okresie użytkowania rozpłodowego363
7.3. Żywienie indyków rzeźnych364
8. ŻYWIENIE GĘSI Dorota Jamroz372
8.1. Specyfika trawienia u gęsi372
8.2. Zapotrzebowanie rosnących gęsi hodowlanych na składniki pokarmowe377
8.3. Żywienie gęsi reprodukcyjnych377
8.4. Praktyczne żywienie gęsi382
8.5. Tucz młodych gęsi rzeźnych383
8.6. Produkcja stłuszczonych wątrób384
9. ŻYWIENIE KACZEK Dorota Jamroz386
9.1. Specyfika trawienia u kaczek386
9.2. Żywienie kacząt w okresie wychowu387
9.3. Żywienie kaczek reprodukcyjnych388
9.4. Żywienie kaczek rzeźnych389
9.5. Systemy żywienia kaczek390
10. ŻYWIENIE INNYCH GATUNKÓW PTAKÓW UŻYTKOWYCH392
10.1. Żywienie bażantów łownych Andrzej Rutkowski, Jerzy Torgowski392
10.2. Żywienie przepiórek japońskich Andrzej Rutkowski398
10.3. Żywienie perlic Andrzej Rutkowski405
10.4. Żywienie gołębi domowych Andrzej Rutkowski411
10.4.1. Trawienie i budowa przewodu pokarmowego gołębia411
10.4.2. Pasze stosowane w żywieniu gołębi411
10.4.3. Zapotrzebowanie gołębi na składniki pokarmowe414
10.4.3.1. Zależności wynikające z różnych kierunków hodowli414
10.4.3.2. Zmienność zapotrzebowania pokarmowego gołębi w zależności od pory roku i stanu fizjologicznego417
10.4.4. Najczęściej spotykane błędy w żywieniu gołębi419
10.5. Żywienie strusi Dorota Jamroz420
11. ŻYWIENIE KRÓLIKÓW Paweł Bielański, Stanisław Niedźwiadek , Jan Zając426
11.1. Budowa układu pokarmowego426
11.2. Zapotrzebowanie królików na energię i składniki pokarmowe428
11.3. Pasze stosowane w żywieniu królików430
11.4. Normowanie dawek pokarmowych432
11.5. Technika żywienia432
12. ŻYWIENIE NUTRII Stanisław Niedźwiadek , Paweł Bielański, Jan Zając438
12.1. Budowa układu pokarmowego438
12.2. Pasze stosowane z żywieniu nutrii438
12.3. Zapotrzebowanie nutrii na energię i składniki pokarmowe440
12.4. Normowanie dawek pokarmowych442
12.5. Technika żywienia443
13. ŻYWIENIE MIĘSOŻERNYCH ZWIERZĄT FUTERKOWYCH Paweł Bielański, Stanisław Niedźwiadek , Jan Zając445
13.1. Właściwości przewodu pokarmowego445
13.2. Pasze stosowane w żywieniu mięsożernych zwierząt futerkowych446
13.3. Stan higieniczny i konserwacja pasz449
13.4. Zapotrzebowanie na energię i składniki pokarmowe450
13.4.1. Żywienie lisów pospolitych i polarnych454
13.4.2. Żywienie jenotów455
13.5. Przyrządzanie i zadawanie paszy456
13.4.3. Żywienie norek i tchórzy456
14. ŻYWIENIE RYB Piotr Micek459
14.1. Wprowadzenie459
14.2. Żywienie karpi460
14.2.1. Systemy żywienia461
14.2.2. Pokarm naturalny463
14.2.3. Żywienie wylęgu i narybku465
14.2.4. Półintensywny system żywienia kroczka i karpi towarowych466
14.2.5. System intensywny469
14.2.6. Technika żywienia karpi471
14.3. Żywienie pstrągów472
14.3.1. Komponenty paszowe i mieszanki treściwe dla pstrągów475
14.3.2. Żywienie pstrągów w poszczególnych okresach życia477
14.3.3. Technika karmienia478
15. ŻYWIENIE PSÓW Olga Lasek, Jan Barteczko480
15.1. Specyfika żywienia psów480
15.2. Zapotrzebowanie na energię i energetyczne wartościowanie karmy482
15.3. Zapotrzebowanie pokarmowe psów485
15.4. Żywienie suk w okresie ciąży i laktacji489
15.5. Żywienie szczeniąt490
15.6. Żywienie psów pracujących492
15.7. Żywienie psów starszych493
15.8. Rodzaje karm i techniki karmienia psów494
15.9. Układanie dawek pokarmowych497
15.10. Ocena poprawnego żywienia499
16. ŻYWIENIE KOTÓW Ewa Sawosz-Chwalibóg505
16.1. Zapotrzebowanie na wodę505
16.2. Zapotrzebowanie na energię505
16.3. Zapotrzebowanie na białko507
16.4. Zapotrzebowanie na aminokwasy508
16.5. Zapotrzebowanie na tłuszcze509
16.6. Zapotrzebowanie na węglowodany510
16.7. Zapotrzebowanie na włókno510
16.8. Zapotrzebowanie na składniki mineralne511
16.9. Zapotrzebowanie na witaminy512
16.10. Choroby wywołane nieprawidłowym żywieniem513
16.10.1. Otyłość513
16.10.2. Stłuszczenie wątroby514
16.10.3. Wtórna żywieniowa nadczynność przytarczyc514
16.10.4. Zapalenie tkanki tłuszczowej515
16.10.5. Biegunki515
16.10.6. Zaparcia515
16.11. Żywienie zwierząt chorych516
16.10.7. Alergia pokarmowa516
17. ŻYWIENIE ZWIERZĄT AMATORSKICH519
17.1. Żywienie żółwi Tomasz Wertelecki, Dorota Jamroz519
17.2. Żywienie jaszczurek Tomasz Wertelecki, Dorota Jamroz524
17.3. Żywienie węży Tomasz Wertelecki, Dorota Jamroz525
17.4. Żywienie domowych gryzoni Dorota Jamroz527
17.5. Żywienie ryb akwariowych Jan Szczerbowski530
17.6. Żywienie ptaków ozdobnych (papug, kanarków i innych ptaków) Jan Barteczko532
18. ŻYWIENIE OWADÓW UŻYTKOWYCH541
18.1. Żywienie jedwabnika morwowego Jerzy Koreleski , Jerzy Kremky541
18.2. Żywienie pszczół miodnych (Apis mellifera L.) Jerzy Wilde545
18.2.1. Wprowadzenie545
18.2.2. Naturalne pokarmy węglowodanowe pszczół545
18.2.3. Naturalne pokarmy białkowe pszczół546
18.2.3.1. Pyłek kwiatowy546
18.2.3.2. Pierzga547
18.2.4. Znaczenie wody w życiu rodziny pszczelej548
18.2.5. Dokarmianie i podkarmianie pszczół549
18.2.4.1. Pobieranie wody przez pszczoły549
18.2.6. Karmienie i przygotowanie rodzin pszczelich do zimowli550
18.2.7. Sporządzanie pokarmów cukrowych551
18.2.8. Pokarmy dla pszczół552
18.2.8.1. Rodzaje ciast stosowanych do podkarmiania pszczół lub przy wychowie matek pszczelich554
19. ŻYWIENIE ŚLIMAKÓW JADALNYCH Andrzej Łysak557
20. ŻYWIENIE SZCZURÓW LABORATORYJNYCH Zenon Zduńczyk563
20.1. Wymagania pokarmowe szczurów564
20.2. Typy i skład diet566
20.3. Żywienie szczurów doświadczalnych569
20.3.1. Ocena wartości odżywczej białka569
20.3.2. Biologiczna ocena pasz i żywności z użyciem diet modelowych573
INDEKS577

Tabela1.7.Modelocenypokryciazapotrzebowaniakrówmlecznychnabiałkoienergięna

podstawiezawartościbiałkaimocznikawmleku(ZiemińskiiJuszczak,1997)

Zawartośćbiałka

wmleku(%)

3,20–3,60

<3,20

>3,60

niedobórbiałka,

niedobórenergii

niedobórbiałka,

nadmiarenergii

(niższyniżponiżej)

niedobórbiałka,

nadmiarenergii

<150

Zawartośćmocznikawmleku(mg/litr)

brakenergii

białkoienergia

wyrównane

nadmiarenergii

150–300

nadmiarbiałka,

brakenergii

nadmiarbiałka,

lekkinadmiar

energii

nadmiarbiałka,

nadmiarenergii

>300

żwacza,powodujezwiększeniezawartościmocznikawmleku.Zawartośćmoczni-

kawmlekuzależywięcodpobraniaprzezkrowębiałkaogólnegoienergiiorazod

wzajemnegostosunkutychskładników.Oznaczaniezawartościmocznikawmle-

kumożewięcbyćprostymtestemwłaściwegozbilansowaniaenergetyczno-biał-

kowegodawkipokarmowej.Dodatkowowymaganejestoznaczeniezawartości

białkawmleku.Zawartośćbiałkawmlekuniezmieniasiębowiemwzależno-

ściodilościbiałkapobranegowpaszy,natomiastzwiększasięwrazzewzrostem

spożyciaenergii.Modelocenypokryciazapotrzebowanianabiałkoienergię

ukrówuwzględniającyzawartościbiałkaimocznikawmlekuprzedstawiono

wtabeli1.7.

1.2.5.Zawartośćwłóknawdawcepokarmowej

dlakrowymlecznej

Składnikiemdawkipokarmowejcorazczęściejpodlegającymbilansowaniu

wnowoczesnymżywieniukrówmlecznychjestwłóknosurowe,NDFlubADF

Zawartośćwłóknawdawcemaistotnywpływnastrawnośćskładnikówpokar-

mowych,aprzeztonakoncentracjęenergiinetto(EN),decydujeoprzebiegu

procesówfermentacyjnychwżwaczu,aprzeztoopobraniupaszy,wydajno-

ściiskładziemleka,wtymgłównieozawartościtłuszczu.Zbytdużazawartość

włóknawdawcepokarmowejzmniejszastrawnośćmasyorganicznejwżwa-

czu,aprzeztozmniejszakoncentracjęENorazpobraniepaszy.Prowadzitodo

zmniejszeniawydajnościmleka,chociażmlekoprodukowanewtakichwarun-

kachżywieniowychmazwyklewysokązawartośćtłuszczu.Zkoleizbytmała

zawartośćwłóknawpaszy,najczęściejzwiązanazeskarmianiemdużychilości

pasztreściwych,możeprowadzićdoznacznegoograniczeniawydzielaniaśli-

ny,cozmniejszamożliwośćbuforowanianiskiegopHpłynużwacza.Wdra-

stycznychprzypadkachmożetoprowadzićdonadmiernegoobniżeniapHpły-

nużwaczaiwkonsekwencjidogroźnejchorobymetabolicznej,czylikwasicy

Brak wyników

Żywienie zwierząt i paszoznawstwo. Tom 2. Podstawy szczegółowego żywienia zwierząt

Treść książki

Znajdź bibliotekę blisko siebie, i uzyskaj dostęp do ebooka w systemie IBUK Libra