Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
którypisałopośmiertnejnagrodziedlaludzipostępującychwłaściwie.
Dopuszczajątymsamym,nawetjeśliwyłącznieimplicite,możliwośćist-
nieniażyciapośmierci
38.Musimyzałożyć,żesamCyceronnależałwtym
względziedoosóbskrajniewyjątkowych,bowkońcutoonzadałsobie
trud,abyzasiaćfilozofięgreckąnałacińskimgruncie.Jakwielujemu
współczesnychmogłozapoznaćsięzniąworyginale?
39
Dobrympunktem
odniesieniajesttupewnaironicznauwagaLukrecjusza,autorapoematu
dydaktycznegoadresowanegodowykształconegoodbiorcy.Poetawyszy-
dzazdeklarowanychmaterialistów,którzyznalazłszysięzaledwiewsytu-
acjizagrażającejżyciu,zarazśpiesządopełnićobowiązkówwobecgrobów
swoichbliskich(parentant)iskładającożywoofiarydladimanes
40
.Sama
wiaraniejestjednakistotąproblemu,ponieważnawetdlanajbardziej
skrajnegorzymskiegosceptykaduchyprzodkówwrozumieniukolektyw-
nymbądźichposzczególnekategorie,któredokładniejomawiamponiżej,
stanowiłyistotnyelementżyciaspołecznegoikulturyliterackiej.Sposób
ichoddziaływanianavulgusbyłdlatakiegoczłowiekazrozumiały.
DrugimistotnymświętemzmarłychwRzymiebyłyLemuria,przypa-
dającena9,11i13maja.PodobniejakwtrakcieParentalia,takżewtedy
zamykanoświątynie,azawieraniemałżeństwniebyłodozwolone
41.Ob-
chodzonojewobrębiedomu,aniewmiejscu,gdziepochowanociało.
38Zob.np.Tac.Ag.46init.:Siquispiorummanibuslocus,si,utsapientibusplacet,
noncumcorporeextinguunturmagnaeanimae[ł](nJeśliistniejejakieśmiejscedladuchów
ludziprawych;jeśli,jakchcąmędrcy,duszewybitnychjednosteknieumierająrazemzcia-
łem[ł]”);Sen.Ep.63.16:etfortasse,simodoverasapientiumfamaestrecipitquenoslocus
aliquis[ł](nibyćmoże,jeślitylkomędrcyzasługująnaswojemianoiprzyjmujenas[tj.po
śmierci]jakaśkraina[ł]”);por.Sulp.Ruf.Fam.4.5.6=248
sb
:quodsiquietiaminferissensus
est[ł](nbojeślitakżeumarliobdarzenisąjakimiśzmysłami[ł]”);Kumaniecki1937=1967:
137:nMatutajAugustdużopokrewieństwazcałymnarodem,zktóregopochodzi,znaro-
demprzesadniezabobonnymizabobonnieprzesądnym[ł]”;ROLOff1938:28,przyp.4
orazScullard1981:119:(nt.Lemuria):nTherewasastrongstreakofsuperstitionevenin
manyeducatedRomans”.
39Zob.chociażbyCic.Tusc.1.1,Fin.1.1.Por.Marciniak2008:67—97,któradowodzi,
żeznajomośćgrekiwśródRzymianniebyłanatakwysokimpoziomie,jakwskazywałyby
natopismasamegoCycerona.
40
Lucr.3.48—54.Por.Bailey1947:998—999adloc.;GALe
2
1996:90;DOLAN-
sky2011:148.
41Por.Ov.Fast.5.485—488;Plut.Mor.285b.
1020
WierzenianatematduchÓWzmarłych
25
