Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
12
Tendencjaneoplatońskawfilozofiirosyjskiej
nwschodniości”inzachodniości”jestjaknajbardziejadekwatne
dohistorycznegoiduchowo-teoretycznegooddziaływaniana
siebieświatówkulturowychWschoduiZachodu.Szczególnie
jeślichodziowpływWschodunaZachód,maonmiejscepo-
cząwszyodconajmniejPlatonapoprzezgnozę,epokękształ-
towaniasięmyślichrześcijańskiej,różneformymistykichrze-
ścijańskiejipozachrześcijańskiej,ażpochoćbySchopenhauera.
Dlategotrudnobyłobystosowaćwobecokreślonychsystemów
czystanowiskfilozoficznychproponowaneklasyfikacje(sub-
stancjalizm,energetyzm,eskapizm,metodologizm)wsposób
rozstrzygający,aczkolwiekklasyfikacjetewskazująnapewne
realneaspektyitendencjeowychsystemówistanowisk,isą
dobrympunktemwyjściadodalszych,wmiaręjużuporządko-
wanychprecyzacji,którymiterazsięzajmiemy.
Zacznijmyodkilkuprzykładów:otowświetlezapropono-
wanejklasyfikacjifilozofienaprzykładjończyków,Demokry-
ta,ArystotelesaczyKartezjuszainterpretowałyjednośćświata
jakopochodzącązeźródłapoprzedzającegoświatempiryczny,
alejednocześnieówczynnikjednościbyłtuwspółmiernyze
światemzjawiskowym(byłytowięc–zgodniezwprowadzoną
terminologią–filozofiesubstancjalizmuimetodologizmu);dla
duchowościWschoducharakterystycznebyłobypostrzeganie
jednościjakowewnętrznejwięziwszystkichrzeczy,alejedno-
cześnieowawięźbyłabyradykalnieróżnaodświataróżnorod-
nościzmysłowej(byłobytowięcfilozofowanieenergetystyczne
ieskapistyczne).Beztrududałobysięjednakzidentyfikować
równieżstanowiskogłoszące,iżjednośćświatajestmocąprze-
nikającawszystkierzeczy,azarazemmoctaniejestzasadni-
czorożnaodowychrzeczy–takitypfilozofii(energetycznej
imetodologicznej)reprezentowałbyHeraklit,atakżestoicyoraz
europejskiefilozofiepanteistyczne;stanowiskosymetrycznie
odwrotne,awięcuznającepierwotnośćczynnikajednoczącego,
azarazemjegoradykalnąodrębnośćodświatadoświadczenia,
wyrażalibynatomiasteleaci,Schopenhauer,Nietzsche.
Szczególnieinteresującebyłybyfilozofie,którewykraczały-
byjeszczedalejpozawskazaneschematyklasyfikacyjne.Doty-
czyłobyto–popierwsze–Platona,którynależałbywprawdzie
zdecydowaniedotranscendentyzmuwokreślaniunusytuowania”
czynnikajednoczącego,alezarazemjegofilozofiabyłabyciągłym
wahaniemsięmiędzyeskapizmemametodologizmem,awięc
